Με αφορμή τη θεατρική – μουσική παράσταση «ο Στέλιος Μάινας συναντά τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη» που θα πραγματοποιηθεί στην πόλη μας αύριο, ο δημοφιλής ηθοποιός μας μίλησε για την παράσταση, για το έργο του μεγάλου Έλληνα λογοτέχνη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη αλλά και για συναισθήματά του όταν διαβάζει τα διηγήματα στο κοινό.
Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην ιδιότυπη γλώσσα που χρησιμοποιούσε ο «άγιος των ελληνικών γραμμάτων» , στην αθωότητα της ψυχής του αλλά και στον χαρακτήρα του.
Στα έργα του αναφέρεται συχνά η φτώχεια, η λιτή και ταπεινή ζωή, η απλή όπως την έζησε και ο ίδιος από επιλογή διότι η οικονομική του κατάσταση ήταν η αδύνατη πλευρά του, ήταν ανοργάνωτος σχετικά με τα χρήματά του και προτιμούσε να βοηθά τους φτωχούς με αυτά παραμελώντας τον ίδιο του τον εαυτό. Πάνω σ΄ αυτό το γεγονός ο κ. Μάινας μας διηγήθηκε ένα περιστατικό που όπως αναφέρει ο ίδιος «αντικατοπτρίζει το ήθος και το ύφος της προσωπικότητας του».
Πιο συγκεκριμένα ο κ. Στέλιος Μάινας είπε:
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γνωστός και ως «ο άγιος των ελληνικών γραμμάτων» χρησιμοποιούσε μια ιδιότυπη γλώσσα. Σε αυτήν θα διαβάσετε τα διηγήματά του;
Η γλώσσα του Παπαδιαμάντη, που είναι πραγματικά μοναδική γιατί αντικατοπτρίζει τον πλούτο , όχι μόνο τον γλωσσικό αλλά την πολυποικιλότητα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, πληροφορήθηκα πρόσφατα, πώς στα σχολεία, τουλάχιστον στη βασική εκπαίδευση , διδάσκεται από μετάφραση της σύγχρονης Ελληνικής. Με έκπληξη. Η γλώσσα του, είναι ένα αμάλγαμα από την καθαρεύουσα της εποχής του, την δημοτική της καθημερινότητας και ιδιώματα από την ιδιοματικότητα της ιδιαίτερης πατρίδας του, αλλά και η δημιουργία ενός νέου γλωσσικού ιδιώματος που γενικά αποκαλούμε, Παπαδιαμάντειο ιδίωμα. Ξέρετε, η γλώσσα, δεν είναι ένα νεκρό, λογοτεχνικό χαρακτηριστικό, είναι η ζωντανή έκφραση του ψυχισμού, αυτού που την ομιλεί, η την γράφει. Έτσι, η γλώσσα του Σκιαθίτη μας, είναι κομμάτι της ψυχής του, της ύπαρξής του.
Τα έργα του χαρακτηρίζονται κυρίως από τη φτώχεια και τη λιτή ζωή, τόσο απλή όπως έζησε και τη δική του. πιστεύετε ότι μετά από τόσα χρόνια υπάρχουν κοινά στοιχεία στον τρόπο ζωής της σύγχρονης Ελλάδας;
Ξέρετε ο Παπαδιαμάντης, ήταν ένας φοβερά λιτός άνθρωπος. Τολμώ να πω πως η αθωότητά και η αγνότητα της ψυχής του, θα μπορούσε άνετα να τον αγιοποιήσει, και όχι μόνον για τον κόσμο των γραμμάτων. Θα σας διηγηθώ ένα χαρακτηριστικό περιστατικό που αντικατοπτρίζει το ήθος και το ύφος της προσωπικότητας του. Πλάνητας και πένης, στο κέντρο της Αθήνας, συμπαθής και αγαπητός στους λογοτεχνικούς κύκλους, κλήθηκε να γράφει και να δημοσιεύει σε εφημερίδα της Αθήνας, με ένα αρκετά ικανοποιητικό ποσό για αμοιβή . Το δεύτερο Σάββατο που προσήλθε στο λογιστήριο για να πάρει την αμοιβή του, με έκπληξή του διαπίστωσε το ύψος της αμοιβής που του εφάνη υπερβολικό. Αφού λοιπόν άνοιξε τον φάκελο της αμοιβής του, και ανακάλυψε το ποσόν, μέτρησε φωναχτά το ποσόν των χαρτονομισμάτων που ενέκρινε και τα υπόλοιπα που ήταν τα περισσότερα, τα έβαλε στο φάκελο, και τα επέστρεψε στο λογιστήριο. Την ίδια μέρα, ο εκδότης τον πρόλαβε και του ζήτησε εξηγήσεις ….. (( Αδελφέ μου, αυτά έχω ανάγκη…….. Τα υπόλοιπα , θα είναι αμαρτία αν τα πάρω, αφού υπάρχουν κάποιοι που θα τα έχουν μεγαλύτερη από εμένα ανάγκη.. Σ αυτούς να τα δώσεις αδελφέ. Σου έχω εμπιστοσύνη πώς δεν θα τα καρπωθείς.. ))
Αυτός ήταν ο Παπαδιαμάντης. Όταν τον ρωτούσαν, (( Αλέξανδρε, κυκλοφορείτε μονίμως μ αυτό το λερό παλτό, μοιάζετε με ζητιάνο)) (( Δόξα τω Θεω, δεν μοιάζω με χορτασμένο Αστό. Ευχαριστώ για τη φιλοφρόνηση αδελφέ))
Στην περιφέρεια , όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, και οι ξένοι και άγνωστοι είναι δακτυλοδεικτούμενοι, η φτώχεια , καλύπτεται από ένα πέπλο αναγνωσιμότητας και οικειότητας. Στην πρωτεύουσα όμως ,όπου τα πρόσωπα εναλλάσσονται καθημερινά, και ο ξένος, είναι καθεστώς στην πόλη, η φτώχεια δεν έχει πρόσωπο.
Και το πρόσωπό της , όταν εμφανίζεται, είναι άγριο, επιθετικό και ωμό. Ζούμε σε μια πόλη της ανωνυμίας της φτώχιας , της ομογενοποίησης της εξαθλίωσης. Ζούμε σε μια πόλη, που άνθρωποι πεθαίνουν δίπλα μας, χωρίς καν να δώσουμε σημασία στην αναχώρησή τους, στην πόλη που ζωή και θάνατος είναι καθημερινά φαινόμενα, ανάξια αναφοράς.
Ποια είναι τα συναισθήματά σας όταν διαβάζετε στο κοινό αφηγήματα του μεγάλου έλληνα λογοτέχνη;
Ο ηθοποιός , για να ερμηνεύσει, πρέπει να λάβει φορτίο από τον συγγραφέα, έμπνευση, υλικό… ο Παπαδιαμάντης τα προσφέρει απλόχερα. Απλά, περιμένει να τον αποδελτιώσεις , να τον καταλάβεις, δεν σου δίνει την ψυχή του στο πιάτο, είναι κρυμμένος, τρομαγμένος, εσωστρεφής, πληγωμένος, τραυματισμένος, άνθρωπος, και πρέπει να διαθέτει τη συναισθηματική φόρτιση και την ευαισθησία του συγγραφέα για να καταλάβεις τι γράφε και γιατί. Άλλωστε, η μεγάλη λογοτεχνία, πάντοτε χρησιμοποιούσε κώδικα για να επικοινωνήσει, όχι από σνομπισμό, αλλά από αγάπη. Και αν θέλουμε να δώσουμε ένα προσωνύμιο στον Παπαδιαμάντη, αυτό δεν θα είναι κάποιο άλλο από ΑΓΑΠΗ.
Εμείς οι ηθοποιοί ερμηνεύουμε την ψυχή των συγγραφέων μας. Αν δεν τους καταλάβουμε, αν δεν έχουν κάτι σημαντικό να πουν σε μας προσωπικά, πως θα τους μεταφέρουμε στο κοινό; Εμείς οι ηθοποιοί δεν είμαστε απλά πομποί μηνυμάτων, είμαστε πρεσβευτές ψυχών….
Στον χαρακτήρα που υποδύεστε, παρατηρείτε κοινά στοιχεία σε σχέση με τον πραγματικό σας χαρακτήρα;
Από τα διηγήματά του, την βιογραφία του, έχω ζωγραφίσει το ψυχικό προφίλ του κυρ Αλέξανδρου, και δεν μπορώ να πω πως μοιάζουμε. Μακάρι δηλαδή, αλλά εγώ είμαι ένας κοσμικός όπως θα με έβρισκε αν με γνώριζε ενώ εκείνος ήταν, ένας κοσμοκαλόγερος, σημαντική διαφορά……..
Έτσι για να καταλήξω, πρώτα απ όλα, δίνοντας μου την ευκαιρία να εκφράσω τον θαυμασμό μου για την πόλη σας, και κάθε Ακριτική πόλη. Ακρίτες είναι αυτοί που όντας στις εσχατιές της επικράτειας, πεισματικά κρατάνε τις παραδόσεις, τον πολιτισμό , τα Εθνικά χαρακτηριστικά , είναι εκείνοι που όντας τόσο απομακρυσμένοι από τον πραγματικό χρόνο των εξελίξεων των γεγονότων, στην πρωτεύουσα, που επηρεάζει τη ζωή τους, εκείνοι, αποκτούν δυο πολύ σημαντικές ιδιότητες, για τις οποίες επιτρέψτε μου να υποβάλλω τα σέβη μου.
ΦΥΛΑΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΜΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ.
Ευγνώμονες, σας ευχαριστούμε…
Εβελίνα Αριστείδου
