Ημέρα της Ευρώπης η 9η Μαΐου, αλλά παράλληλα και ημέρα νίκης των λαών ενάντια στον ναζισμό και τον φασισμό. Ημέρα νίκης των γεγονότων της σκοτεινής περιόδου που έφερε τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Για το 2022, η 9η Μαΐου σηματοδοτεί την ολοκλήρωση μιας μεγάλης δημοκρατικής προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το Συνέδριο για το Μέλλον της Ευρώπης και τη μεγάλη και πολύπλευρη συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών.
Οι προκλήσεις, όμως, σήμερα είναι περισσότερες καθώς φαίνεται η αδήριτη ανάγκη για ισχυροποίηση της δημοκρατίας σε ολόκληρο το φάσμα των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών δραστηριοτήτων. Φαντάζει, ίσως, οξύμωρο αλλά είναι πραγματικότητα πως παρά την επικράτηση της ειρήνης, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο τμήμα της γηραιάς ηπείρου, απαιτείται ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια για να θεμελιωθεί μια ουσιαστική και θεσμική σύγκλιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να διασφαλίσει την ουσιαστική συνοχή και αποτελεσματική πολιτική στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
Η εισβολή στην Ουκρανία αποτελεί πρόκληση για την Δημοκρατική Ευρώπη και σημάδι μιας προβληματικής και επικίνδυνης κατάστασης που διαμορφώνεται στον Ευρωπαϊκό χώρο.
Το στοίχημα πλέον στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι μόνο η διασφάλιση μιας υποτυπώδους οικονομικής ένωσης αλλά η πραγματική ένωση με ισχυρούς και ακλόνητους δεσμούς. Η προσπάθεια αποσύνθεσης της ΕΕ μετά την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας, δίνει την δυνατότητα να τεθούν οι βάσεις για τον μεγάλο, ανοιχτό και δημοκρατικό διάλογο που θα φέρει πρωταγωνιστή την κοινωνία και τον ευρωπαίο πολίτη, τους ανθρώπους της καθημερινότητας που χτίζουν με τις δικές τους δυνάμεις το μέλλον. Αυτό το Ευρωπαϊκό μέλλον πρέπει να στηριχθεί στους πολίτες, πρέπει να έχει συμμάχους τους Ευρωπαίους πολίτες.
Ακόμη ισχυρότερα τίθεται και το μεγάλο ερώτημα της εμβάθυνσης της Ευρώπης και ίσως της πολιτικής ολοκλήρωσης. Η Ευρώπη απαιτεί την ισχυροποίηση των θεσμών της και την λειτουργικότητα τους. Πράγματι, η αναβάθμιση της λειτουργίας και του αποφασιστικού ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν μια δημοκρατική τόνωση στην καρδία του οικοδομήματος, όμως απαιτούνται πολλά περισσότερα. Για παράδειγμα, ενώ το κοινοβούλιο μπορεί να εγκρίνει ή να απορρίπτει τις δαπάνες του προϋπολογισμού δεν έχει την δυνατότητα να «νομοθετεί ή να επιλέγει» τους τρόπους για την εξεύρεση πόρων χρηματοδότησης.
Εάν θέλουμε η Ευρώπη να γίνει ένας χώρος δημοκρατίας, ένας χώρος ευημερίας και μια ισχυρή δύναμη για το μέλλον χρειάζεται μια Ομόσπονδη Ευρώπη. Μια Ευρώπη που θα προχωρήσει δημοκρατικά, με την κοινωνία και τους πολίτες, με τους νέους, τον πολιτισμό, με την έρευνα και την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Μια Ευρώπη που θα λύσει με την κοινή φορολογική πολιτική τα προβλήματα χρηματοδότησης του χρέους των μελών, ενωμένη δημοσιονομικά Ευρώπη που θα έχει ισχυρή θέση στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ευρώπη με ενιαία εξωτερική πολιτική, με ασφάλεια και άμυνα. Ευρώπη με κοινές δημοκρατικές αξίες προσηλωμένη στην διακήρυξη του Schuman αλλά και προσαρμοσμένη στις σύγχρονες απαιτήσεις της πολυφωνίας και του σεβασμού των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με μεταναστευτική πολιτική που θα είναι ενιαία και παράλληλα σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα η αρχή θα είναι το μια ισχυρή Ευρώπη με γνώμονα τους πολίτες. Μια Ευρώπη που θα περιλαμβάνει όλες τις χώρες της γηραιάς ηπείρου και η διεύρυνση της θα ενισχύει τη θέση της.
Πέρα από ζήτημα δημοκρατίας, είναι πλέον ανορθολογικό θεμελιώδεις αποφάσεις που αφορούν το μέλλον της Ευρώπης να είναι όμηροι του βέτο που τίθενται πολλές φορές για λαϊκίστικους λόγους από τις εθνικές κυβερνήσεις. Επομένως, προσπαθώντας να δοθεί μια νέα σύγχρονη προσέγγιση και λύση για την Ευρώπη απαιτούνται πρωτίστως 2 βασικές αλλαγές: ένα ισχυρότερο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μια διαφανής και αποτελεσματική λειτουργία του Συμβουλίου.
Μια κοινωνική και ισχυρότερη πολιτική κοινότητα είναι το λογικό αντίστοιχο της δημιουργούμενης οικονομικής και δημοσιονομικής ένωσης. Είναι πλέον προφανές πως πρέπει να συμμετέχουμε ενεργά σηματοδοτώντας την δημοκρατική δύναμη των πολιτών για το μέλλον.
Κώστας Φιλιππίδης, Ph.D., M.Sc.
Πρόεδρος ΟΕΝΕΦ
Μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία στην Ευρώπη (UEF- Greece)
