Είναι πολύ θετικό γεγονός και χαιρετίζουμε τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα 2022-2027, που ανακοινώθηκαν στις 19.4.2021 και αποτέλεσε το προϊόν αξιολόγησης του υφιστάμενου πλαισίου, που ξεκίνησε το 2019 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και μετά από ευρεία διαβούλευση. Βέβαια αξιολόγηση και διαβούλευση είναι δυο έννοιες που η παρούσα κυβέρνηση δεν τα πάει καθόλου καλά. Ένας από τους λόγους της αναθεώρησης των υφιστάμενων κανόνων και των μέγιστων εντάσεων ενίσχυσης των περιοχών αποτέλεσε η πράσινη συμφωνία και βεβαίως επηρέασε και η πανδημία covid19. Η Επιτροπή συμπεριέλαβε στις κατευθυντήριες γραμμές ειδικές διατάξεις για τη διευκόλυνση της στήριξης στο πλαίσιο του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) σύμφωνα με τις αρχές της συνοχής ώστε να συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνοδεύουν τον φιλόδοξο στόχο της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη Ένωση έως το 2050.
Και επειδή είδαμε και σχετικές δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών περί επιτυχίας της Κυβέρνησης τονίζουμε πως η αύξηση των ποσοστών των κρατικών ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα αφορά το σύνολο των περιφερειών της Ε.Ε. των 27 που ανήκουν στην «α ή γ» κατηγορία. Επίσης, η επιπλέον αύξηση των ενισχύσεων κατά 10% των περιοχών που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης αφορά επίσης το σύνολο των περιφερειών της ΕΕ που είναι υπό καθεστώς μετάβασης, εφόσον ανήκουν στην κατηγορία «α», δηλαδή το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους είναι μικρότερο του 75% του μέσου όρου της ΕΕ των 27.Τονίζουμε βέβαια ότι περιμέναμε υψηλότερη αύξηση του ποσοστού στις περιοχές υπό μετάβαση.
Αυτό που δεν ακούσαμε από τα κυβερνητικά στελέχη είναι ότι για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου οι κρατικές ενισχύσεις θα είναι 50 έως 70% και όχι 40 έως 80%. (έως 50% για τις μεγάλες, έως 60% για τις Μεσαίες και έως 70% για τις μικρές). Επίσης για να μπορούν οι περιφερειακές ενισχύσεις σε μεγάλες επιχειρήσεις να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά, προκειμένου να αντισταθμίσουν την απώλεια των θέσεων εργασίας που προκύπτουν από το κλείσιμο οικονομικών δραστηριοτήτων λόγω της πράσινης μετάβασης, και οι οποίες δεν θα μπορούν να καλυφθούν μόνο από ενίσχυση των ΜμΕ, θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένους όρους. Ειδικότερα: (1) ότι πρόκειται για αρχική επένδυση σε περιοχή για συγχρηματοδοτούμενη στήριξη από το ΤΔΜ (2) ότι η επένδυση και ο δικαιούχος προσδιορίζονται στο εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης (EΣΔΙΜ) κράτους μέλους που έχει εγκριθεί από την Επιτροπή και (3) ότι η κρατική ενίσχυση για την επένδυση καλύπτεται από το ΤΔΜ στο μέγιστο επιτρεπόμενο όριο. Στα σχέδια των ΕΣΔΙΜ για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη αναφορά από τις 11 εμβληματικές επενδύσεις του ΣΔΑΜ και εννοείται ούτε και ο δικαιούχος. Στο ΕΣΔΙΜ της Μεγαλόπολης αναφέρεται μια από τις 5 εμβληματικές επενδύσεις χωρίς να αναφέρεται ο δικαιούχος.
Βεβαίως οι περιφερειακές επενδυτικές ενισχύσεις δεν συνιστούν το μοναδικό μέσο πολιτικής που διαθέτουν τα κράτη μέλη για την ενίσχυση των επενδύσεων και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε ενισχυόμενες περιοχές. Τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν και άλλα μέτρα, όπως η ανάπτυξη υποδομών, η ενίσχυση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ή η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Όλα αυτά λείπουν από τον σχεδιασμό της Κυβέρνησης δεδομένου ότι μέχρι τώρα δεν μας έχει παρουσιάσει κάτι συγκεκριμένο.
Η Επιτροπή στη φάση της αξιολόγησης των προτάσεων των κρατών μελών θα λάβει υπόψη της διάφορα κριτήρια, όπως ότι η αρχική επένδυση, πέραν της δημιουργίας τοπικών θέσεων απασχόλησης, της εισαγωγής νέων δραστηριοτήτων και/ή της δημιουργίας εσόδων σε τοπικό επίπεδο, συμβάλλει σημαντικά ειδικότερα στην ψηφιακή μετάβαση ή στη μετάβαση προς περιβαλλοντικά βιώσιμες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων δραστηριοτήτων χαμηλών εκπομπών άνθρακα, κλιματικά ουδέτερες ή ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή. Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 για το ενωσιακό σύστημα ταξινόμησης (δηλαδή τα Κριτήρια των περιβαλλοντικά βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων), συμπεριλαμβανομένης της αρχής της μη πρόκλησης σημαντικής ζημίας, ή σε άλλες συγκρίσιμες μεθοδολογίες. Η αρχή αυτή υπήρχε και στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και για αυτό εξαιρέθηκαν τα έργα φυσικού αερίου.
Στην Ελλάδα όλες οι Περιφέρειες, με εξαίρεση την Αττική χαρακτηρίζονται ως περιοχές «α», παίρνουν δηλαδή την υψηλότερη ενίσχυση. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα ανώτατα όρια σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2022-2027, ανά περιφέρεια και είδος επιχείρησης.
| Περιφέρειες | Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ( ΜΑΔ τριετής μέσος όρος για την περίοδο 2016-2018 (ΕΕ των 27 = 100) | Μεγάλες επιχειρήσεις | Μεσαίες επιχειρήσεις | Μικρές επιχειρήσεις |
| Βόρειο Αιγαίο | 49,00 | 50% +10% (ΤΔΜ) = 60% | 60% +10% (ΤΔΜ) = 70% | 70% +10% (ΤΔΜ) = 80% |
| Νότιο Αιγαίο | 73,67 | 30% + 10% (ΤΔΜ) = 40% | 40% +10% (ΤΔΜ) =50% | 50% +10% (ΤΔΜ) =60% |
| Κρήτη | 58,33 | 40% +10% (ΤΔΜ) = 50% | 50% +10% (ΤΔΜ) = 60% | 60% +10% (ΤΔΜ) = 70% |
| Ανατολική Μακεδονία Θράκη | 47,67 | 50% | 60% | 70% |
| Κεντρική Μακεδονία | 53,67 | 50% | 60% | 70% |
| Δυτική Μακεδονία | 59,67 | 40% + 10% (ΤΔΜ)= 50% | 50% +10% (ΤΔΜ) = 60% | 60% +10% (ΤΔΜ) = 70% |
| Ήπειρος | 48,67 | 50% | 60% | 70% |
| Θεσσαλία | 52,67 | 50% | 60% | 70% |
| Ιόνια νησιά | 63,33 | 40% | 50% | 60% |
| Δυτική Ελλάδα | 50,33 | 50% | 60% | 70% |
| Στερεά Ελλάδα | 62,33 | 40% | 50% | 60% |
| Πελοπόννησος | 56,67 | 40% + 10% (ΤΔΜ) = 50% | 50% +10% (ΤΔΜ) =60% | 60% +10% (ΤΔΜ) = 70% |
Οι μέγιστες εντάσεις ενίσχυσης μπορούν να αυξηθούν (όπως φαίνεται στον πίνακα) κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες για εδάφη που προσδιορίζονται για στήριξη από το ΤΔΜ σε εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης κράτους μέλους που έχει εγκριθεί από την Επιτροπή, υπό την προϋπόθεση ότι τα εν λόγω εδάφη βρίσκονται σε ενισχυόμενες περιοχές.
Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να κοινοποιήσει στην Επιτροπή έναν ενιαίο χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2022 έως την 31η Δεκεμβρίου 2027. Η Επιτροπή θα εξετάσει τον οικείο χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων και εάν ο χάρτης πληροί τις προϋποθέσεις, θα εκδώσει απόφαση για την έγκρισή του. Μετά την έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καταστεί δυνατή η χορήγηση περιφερειακών ενισχύσεων προς επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στις χαρακτηρισμένες περιοχές.
Αναμένουμε από την κυβέρνηση μετά από αυτήν την εξέλιξη, την οριστικοποίηση των επενδύσεων και επιλέξιμων δράσεων στα ΕΣΔΙΜ καθώς και την κατανομή των πόρων μεταξύ Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ευρύτερης περιοχής Μεγαλόπολης, Κρήτης και νησιών Αιγαίου στα ΕΣΔΙΜ. Και βεβαίως να προσαρμοστεί στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να αποστείλει τον ενιαίο χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα και να επικεντρωθεί περισσότερο στις περιοχές που συντελείται η εμπροσθοβαρής απολιγνιτοποίηση. Επειδή έχουμε διαπιστώσει ότι δεν είναι δεδομένη η προσαρμογή, όπως για παράδειγμα στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, όπου στο αρχικό σχέδιο υπήρχε πρόβλεψη για νέες υποδομές φυσικού αερίου ενώ φαινόταν η τάση της Ε.Ε. ευελπιστούμε ότι η Κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει το ζήτημα με τεχνοκρατική προσέγγιση και όχι επικοινωνιακή.
