Με αφορμή την εορτή του προφήτου Ηλία του Θεσβίτη
Με την ευκαιρία της εορτής του προφήτη Ηλία του Θεσβίτη (20 Ιουλίου), κάναμε τη σκέψη να αναφερθούμε με ένα κείμενο, πρώτον στη ζωή του, όχι για να γεμίσουμε με εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, αλλά για να τον μιμηθούμε στον τρόπο της ζωής του, όπως λέει και ο απόστολος Παύλος· και, δεύτερον, να αναλύσουμε την έννοια των προφητειών στη ζωή της Εκκλησίας, μιάς και η έννοια του προφήτη και της προφητείας τείνουν να γίνουν στην εποχή μας παρεξηγημένες λέξεις που ταυτίζονται η προφητεία με τη μελλοντολογία και ο προφήτης με το μέντιουμ.
Ο προφήτης Ηλίας γεννήθηκε στις Θέσβεις της επαρχίας Γαλαάδ (Γ’ Βασ. 17, 1), περιοχή στη σημερινή ανατολική Ιορδανία, εννέα αιώνες πριν από τη γέννηση του Χριστού. Έζησε στην έρημο για περισσότερο από 25 χρόνια συνηθίζοντας στη σκληρή ζωή της ερήμου, ενδεδυμένος με δέρματα (Δ’ Βασ. 1, 8), όπως αργότερα και ο Τίμιος Πρόδρομος (Ματθ. 3, 4), και ανέπτυξε την προφητική του δράση επί της βασιλείας του Αχαάβ (873-854 π.Χ.). Ο λόγος του σκληρού ελέγχου στο βασιλιά Αχαάβ και στη βασίλισσα Ιεζάβελ ήταν ένας: η ειδωλολατρία. Ο βασιλιάς Αχαάβ παντρεύτηκε την ειδωλολάτρισσα Ιεζάβελ, η οποία επιβάλλει ως θρησκεία του βασιλείου τη λατρεία του Βάαλ και καταδιώκει τους πιστούς της ιουδαϊκής θρησκείας και καταστρέφει τους βωμούς τους. Καταφέρνει, λοιπόν, σε πολύ μικρό διάστημα να καταπνίξει τον μονοθεϊσμό και να παρασύρει το λαό στην ειδωλολατρία (Γ’ Βασ. 19, 18).
Ο Θεός επεμβαίνει δια του προφήτου Ηλία απροόπτως εμπρός του Αχαάβ και του προαναγγέλλει την τιμωρία· τρεισήμισι χρόνια ξηρασίας στην περιοχή της Σαμάρειας και της Φοινίκης (Ιωσήπου, Ιστορία VIII, 13, 2). Παράλληλα, ο προφήτης κρύβεται στο χείμαρρο Χορράφ, όπου ένας κόρακας του φέρνει κάθε μέρα φαγητό και μετά μεταβαίνει στα Σάρεπτα φιλοξενούμενος μιάς χήρας της οποίας πολλαπλασιάζει θαυματουργικώς τα πενιχρά τρόφιμά της και ανασταίνει το γιο της. Στο τέλος της ξηρασίας των τρεισήμισι ετών παρουσιάζεται στον Αχαάβ, τον προκαλεί να μαζέψει στο όρος του Καρμήλου τους ειδωλολάτρες προφήτες και ιερείς του Βάαλ και το λαό του βασιλείου. Παρακαλεί το Θεό να ρίξει φωτιά και να κάψει τα πάντα, καταστρέφοντας έτσι τους βωμούς και τα αγάλματα όλων των ειδωλολατρικών θεοτήτων. Επίσης, η φωτιά φονεύει τους ψευδοπροφήτες κάτω από τις επευφημίες του λαού που αναφωνεί «ο Γιαχβέ είναι θεός μας» (Δευτερ. 13, 2-6). Μετά από όλα αυτά με τη προσευχή του Ηλία ο Θεός στέλνει ευεργετική βροχή (Γ’ Βασ. 17, 18)
Το επίγειο τέλος του προφήτη Ηλία καταγράφεται ως εξής, όπως αυτό φάνηκε στα μάτια του Ελισσαίου (Α’ Μακ. 2, 58). Ο Ηλίας εξαφανίζεται στον ουρανό αρματηλάτης μέσα σε ανεμοστρόβιλο. Σύμφωνα με το βιβλίο του Μαλαχία (Γ1 και Δ4) ο προφήτης θα έλθει και πάλι στον κόσμο να ετοιμάσει την έλευση του Χριστού κατά τη Δευτέρα Παρουσία, κηρύσσοντας μετάνοια. Γι’ αυτό και ονομάζεται στο απολυτίκιό του ως «ο δεύτερος Πρόδρομος της παρουσίας Χριστού». Αναμένουμε, λοιπόν, σύμφωνα με την Αποκάλυψη του Ιωάννου, την έλευση του προφήτου Ηλία, τριάμισι χρόνια πριν από την Δεύτερη επί γης Παρουσία του Κυρίου μας (Αποκ. 11, 3-7).
Ας δούμε τώρα την έννοια του προφήτη και των προφητειών στη ζωή της Εκκλησίας.
Κατ’ αρχάς, θέλουμε να κάνουμε γνωστό ότι το έργο των προφητών ήταν: Να μιλήσουν για την έλευση του Μεσσία στον κόσμο εξ ονόματος του Θεού. Οι προφήτες αρχίζουν από τον Αβραάμ (Γεν. 20, 7) και φθάνουν έως τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Μετά την έλευση του Χριστού στον κόσμο δεν υπάρχουν για την Εκκλησία ούτε προφήτες, ούτε προφητείες, αφού ο σκοπός τους εκπληρώθηκε. Οποιοσδήποτε μετά τον Χριστό, κληρικός ή λαϊκός, ομιλεί «προφητεύοντας» μελλοντικά γεγονότα θεωρείται από την Εκκλησία ως ψευδοδιδάσκαλος και ψευδοπροφήτης που σκοπό έχει την πώληση ευφάνταστων βιβλίων, τη δημιουργία εξαιρετικών σεναρίων για χολιγουντιανές ταινίες, ή τη χειραγώγηση των απλών και πιστών χριστιανών με σκοπό την απομάκρυνσή τους από τη σωτηρία. Οι προφητείες δεν ήταν αστρολογικές προβλέψεις, ούτε οι προφήτες ήταν μέντιουμ. Η Εκκλησία μας διδάσκει ξεκάθαρα ότι κανένας δε μπορεί να γνωρίζει το μέλλον, πλην του ίδιου του Θεού. Θυμηθείτε το διάλογο του Χριστού με τους μαθητές που τον ρωτάνε πότε θα αποκαταστήσει τη βασιλεία στον Ισραήλ και ο Κύριος τους απαντά ότι δεν είναι δουλειά τους να γνωρίζουν τους χρόνους ή τους καιρούς τους οποίους ο Θεός όρισε κατά τη δική του εξουσία (Πραξ. 1, 7-8). Για όλους αυτούς που μιλούν για το μέλλον, για τις προφητείες, για εσχατολογίες και δεν ζουν την εν Χριστώ ζωή, διότι αν την ζούσαν δεν θα τους ενδιέφερε το μέλλον, ισχύουν τα λόγια του Θεού δια του προφήτου Ιερεμία που λέει: «Μη υπακούετε στους λόγους των ψευδοπροφητών. Σας γεμίζουν με μάταιες ελπίδες. Εξαγγέλουν οράσεις από τη δική τους σκέψη και όχι από το στόμα του Θεού. Δεν έστειλα εγώ αυτούς τους προφήτες, κι όμως έτρεξαν. Δεν ωμίλησα σε αυτούς κι όμως προφήτεψαν» (Ιερεμ. 23, 16 & 21).
Σε ό,τι δε αφορά στην Καινή Διαθήκη και την μετά Χριστόν εποχή, ο μοναδικός Προφήτης είναι ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο οποίος δεν μιλάει για τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, αλλά για τη μετάνοια. Ο Χριστός κάνει πολλές αναφορές για τη Δευτέρα Παρουσία, είτε ευθέως, είτε δια των παραβολών. Στόχος του είναι οι πιστοί να καταλάβουν τη βεβαιότητα της τελικής Κρίσης και όχι να μάθουν πότε αυτή θα πραγματοποιηθεί. Δεν πρέπει να μας απασχολεί ο χρόνος της Δευτέρας Παρουσίας και της τελικής Κρίσης, αλλά ο τρόπος που πρέπει να ζήσουμε μέχρι το τέλος της επίγειας ζωής μας. Άλλωστε ο ίδιος μας λέει ότι για εκείνη την ημέρα και την ώρα κανένας δεν ξέρει πότε θα γίνει, ούτε οι άγγελοι στον ουρανό (Ματθ. 21, 36). Θα μας ωφελήσει, δηλαδή, αν μας πει ο Χριστός ότι π.χ. η Δευτέρα Παρουσία θα γίνει το 2150; Αφού δε θα ζούμε μέχρι τότε. Για τον καθένα μας προσωπικά πρέπει να ενδιαφέρει η κατά Χριστόν ζωή όσο υπάρχουμε σ’ αυτόν τον κόσμο, καθώς το τέλος της επίγειας παρουσίας μας θα σημάνει και την τελική προσωπική μας κρίση. Μέχρι τότε πρέπει να ζούμε με μετάνοια, με αγάπη, με προσευχή και κυρίως με συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία, κοινωνώντας όσο το δυνατόν συχνότερα το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας.
Άρα, λοιπόν, ας σκεφτεί κάθε χριστιανός· εξυπηρετεί την πνευματική μας ζωή η ανησυχία εάν υπάρχουν προφητείες που θα μας επισημάνουν πότε θα έρθουν τα έσχατα του κόσμου;
Στο σημείο αυτό θα μας επιτρέψετε να κάνουμε μία αναφορά στον προ ημερών εορταζόμενο άγιο της Εκκλησίας μας, όσιο Παΐσιο τον αγιορείτη. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι, κληρικοί και λαϊκοί, για τους προσωπικούς τους λόγους εκμεταλλεύονται τους λόγους του μεγάλου αυτού Αγίου δημιουργώντας κλίμα τρόμου, σύγχυσης και πνευματικού αποπροσανατολισμού του πιστού λαού. Τον όσιο Παΐσιο τον πλησιάζαμε και συναναστρεφόμασταν μαζί του με σκοπό να αντλήσουμε χάρη από την αγιότητά του που θα μας οδηγήσει στη σωτηρία μας, να μας διδάξει και να μας μεταφέρει την εμπειρία του που θα μας οδηγήσει στην προσωπική μας μετάνοια, και να τον παρακαλέσουμε να προσεύχεται για εμάς, ώστε με τις πρεσβείες του να αποκτήσουμε το έλεος και τη χάρη του Θεού. Μόνο με αυτό το πνεύμα πρέπει να πλησιάζουμε τους αγίους ανθρώπους, κι όχι για να μάθουμε το προσωπικό μας μέλλον ή πότε θα πάρουμε την Πόλη και την Αγια-Σοφιά. Αυτός είναι πνευματικός λαϊκισμός και υποβιβασμός του αγίου ανθρώπου σε τσαρλατάνο μελλοντολόγο, κάτι που ποτέ ο όσιος Παΐσιος και ο κάθε άγιος άνθρωπος δεν επιδιώκει στη ζωή του. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μας διδάσκει ότι ο σκοπός των Αγίων κάθε εποχής είναι να προετοιμάζουν το λαό για τη συνάντηση με το Θεό. Και αυτή η συνάντηση του λαού με το Θεό είναι καθημερινή. Την καθημερινότητα ζει ο χριστιανός, διότι ο ίδιος μπορεί να δημιουργήσει το μέλλον του ζώντας με μετάνοια το παρόν και μη αναλογιζόμενος το παρελθόν.
Η Εκκλησία ζει από τον παρόντα αιώνα ζει τον μέλλοντα, επειδή οι χριστιανοί απολαμβάνουμε τους καρπούς της Βασιλείας του Θεού. Ας παρακαλέσουμε τον προφήτη Ηλία και όλους τους αγίους να έλθουν στη ζωή μας και να μας βοηθήσουν να γνωρίσουμε αληθινά τον Χριστό.
Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
____________
Εικόνα: Η πυρφόρος ανάβαση του προφήτη Ηλία, 18ος αι., Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού.
