Εύχομαι ο κόσμος να έχει επίγνωση του σε πόσο επικίνδυνους καιρούς ζούμε… Αυτή η ολοένα και πιο ψηφιακή εποχή μπορεί να διευκολύνει τη ζωή κάποιων αλλά δυσκολεύει τη ζωή πολλών άλλων και ιδιαίτερα των ανθρώπων που δεν τα πάνε καλά με τη τεχνολογία.
Ένα παράδειγμα της επικινδυνότητας είναι οι κλήσεις απάτης που έχουν γίνει παγκόσμια μάστιγα, θα έλεγε κάποιος. Είτε πρόκειται για κάποιον που παριστάνει τον υπάλληλο του παρόχου σας ενέργειας/τηλεφωνίας ή κάποιας άλλης εταιρίας ή δημόσιας υπηρεσίας και ζητάει χρήματα, είτε για έναν απατεώνα που σας καλεί και ισχυρίζεται ότι ο υπολογιστής σας έχει μολυνθεί, είτε βέβαια (κάτι πολύ συχνό πλέον στην Ελλάδα) κάποιος… που προσποιείται ότι είναι μέλος της οικογένειας ή φίλος κάποιου από την οικογένεια… και ότι βρίσκεται σε κίνδυνο ή ότι κάποιο δικό σας άτομο έπαθε π.χ. ατύχημα κλπ., όλες αυτές οι επικίνδυνες κλήσεις είναι δυστυχώς μια πραγματικότητα και το μέλλον δεν φαίνεται ευοίωνο.
Τα καλά νέα είναι ότι δεν χρειάζεται να είστε ειδικός στην τεχνολογία για να προστατεύσετε τον εαυτό σας. Με μερικές απλές στρατηγικές και λίγη επίγνωση της κατάστασης, μπορείτε να μειώσετε σημαντικά τον κίνδυνο να πέσετε θύματα αυτών των απατών. Ακολουθούν 12 πρακτικοί τρόποι που μπορούν να σας βοηθήσουν να παραμείνετε ασφαλείς. Ας ξεκινήσουμε:
[1]. Κατανοήστε πώς λειτουργούν οι κλήσεις απάτης
Οι απατεώνες χρησιμοποιούν μια ποικιλία τακτικών για να σας εξαπατήσουν ώστε να μοιραστείτε από προσωπικές πληροφορίες, να δώσετε χρήματα ή πρόσβαση στις συσκευές σας (Η/Υ, smartphones, tablets) μέχρι κωδικούς ebanking της τράπεζας σας ή απλως… τη διεύθυνση σας ή τον αριθμό ΑΜΚΑ ή ΑΦΜ.
Αυτό το δόλιο τους σχέδιο μπορεί να γίνεται σε παραπάνω από μια φάσεις, η άντληση πληροφοριών δηλαδή και πιθανόν το έχουν χρησιμοποιήσει ήδη σε κάποιο άλλο θύμα τους.
Μερικοί συνήθεις τύποι κλήσεων απάτης περιλαμβάνουν:
- Απάτες πλαστοπροσωπίας: Οι καλούντες προσποιούνται ότι είναι από κυβερνητική υπηρεσία, τράπεζα ή γνωστή εταιρεία.
- Απάτες τεχνικής υποστήριξης: Οι απατεώνες ισχυρίζονται ότι το κινητό, ο Η/Υ, το tablet σας έχει ιό ή άλλο θέμα και ζητούν απομακρυσμένη πρόσβαση (remote access) ή κάποια online πληρωμή για να «επιδιορθώσουν» το πρόβλημα.
- Απάτες έκτακτης ανάγκης: Οι καλούντες προσποιούνται ότι κάποιο μέλος της οικογένειας ή φίλος σας χρειάζεται επειγόντως χρήματα (για κάποιο λόγο συνήθως αναφέρουν ότι κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο βρίσκεται σε κίνδυνο ή έχει εμπλακεί σε ατύχημα).
- Απάτες με έπαθλο ή λαχεία: Σας λένε ότι έχετε κερδίσει ένα έπαθλο, αλλά πρέπει να πληρώσετε π.χ. ένα χρηματικό ποσό για να το διεκδικήσετε ή (ακόμα χειρότερα) να εγγραφείτε σε έναν ιστότοπο αγνώστου εγκυρότητας (phishing).
Η κατανόηση αυτών των τακτικών είναι το πρώτο βήμα για την αναγνώριση και την αποφυγή τους. Οι απατεώνες ακολουθούν συγκεκριμένο σχέδιο. Το ίδιο πρέπει και ο πολίτης. Πάμε λοιπόν τώρα στις συμβουλές:
[2]. Μην απαντάτε σε άγνωστους αριθμούς
Ένας από τους απλούς τρόπους για να αποφύγετε κλήσεις απάτης είναι να μην απαντάτε σε άγνωστους (ή ύποπτους;) αριθμούς ή να προωθήσετε άγνωστους αριθμούς στον αυτόματο τηλεφωνητή (μακάρι οι περισσότεροι να γνώριζαν ότι τα smartphones μπορούν να ρυθμιστούν ώστε να απαντάει αυτόματος τηλεφωνητής σε κάποιους αριθμούς ή σε άγνωστους αριθμούς, σε αριθμούς π.χ. από κάποια συγκεκριμένη χώρα).
Οι νόμιμοι καλούντες θα στείλουν ένα μήνυμα SMS ή θα βρουν άλλον τρόπο να επικοινωνήσουν μαζί σας, ενώ οι απατεώνες μάλλον όχι. Εάν απαντήσετε και συνειδητοποιήσετε ότι πρόκειται για απάτη, κλείστε αμέσως το τηλέφωνο.
[3]. Χρησιμοποιήστε τα Εργαλεία Αποκλεισμού/Φραγής κλήσεων
Τα σύγχρονα smartphones και σταθερά τηλέφωνα διαθέτουν ενσωματωμένες λειτουργίες ή εφαρμογές για τον αποκλεισμό ανεπιθύμητων κλήσεων. Δείτε πώς να τα χρησιμοποιήσετε (οι ρυθμίσεις μπορεί να διαφέρουν από έκδοση σε έκδοση κινητού ή λογισμικού):
- Ενεργοποίηση φραγής/αποκλεισμού κλήσεων: Στο iPhone, μεταβείτε στις Ρυθμίσεις > Τηλέφωνο > Σίγαση άγνωστων καλούντων. Στο Android, χρησιμοποιήστε τη λειτουργία Call Screen (αν βρίσκεστε στις ΗΠΑ) ή κατεβάστε μια εφαρμογή αποκλεισμού κλήσεων όπως το Truecaller ή το Hiya. Δείτε στο app store του κινητού σας για αυτές τις εφαρμογές.
- Εγγραφείτε σε ένα DoNotCall Registry: Τώρα θα μου πείτε… γίνεται; Τι είναι αυτό; Λογικό. Γίνεται; Στην Ελλάδα όχι, αλλά σε πολλές χώρες υπάρχουν προστατευμένα κρατικά μητρώα τηλεφωνικών αριθμών στα οποία οι πολίτες μπορούν να εντάξουν τον αριθμό τους για μεγαλύτερη προστασία. (π.χ. στις Η.Π.Α. υπάρχει το Εθνικό Μητρώο DoNotCall). Αν και αυτό δεν θα σταματήσει όλες τις κλήσεις απάτης, μπορεί όμως να τις μειώσει. Αυτό σαν ιδέα που θα μπορούσε να εφαρμοστεί εύκολα και στην Ελλάδα.
- Επικοινωνήστε με τον πάροχο σας κινητής τηλεφωνίας/internet: Πολλές εταιρείες κινητής τηλεφωνίας προσφέρουν υπηρεσίες ή εφαρμογές φραγής κλήσεων δωρεάν ή με χαμηλό κόστος. Στην Ελλάδα όλες οι εταιρίες παρέχουν υπηρεσίες φραγής 5ψήφιων αριθμών για παράδειγμα. Την ώρα που γράφεται το κείμενο αυτή η φραγή παρέχεται δωρεάν. Είναι ένα βήμα κι αυτό οκ.
[4]. Να είστε δύσπιστοι ως προς την “αναγνώριση κλήσης” του κινητού σας
Οι απατεώνες χρησιμοποιούν συχνά «πλαστογράφηση» του τηλεφωνικού αριθμού που βλέπετε να σας καλεί (spoofing), για να κάνουν τις κλήσεις τους αληθοφανείς και ότι προέρχονται από νόμιμο/έγκυρο αριθμό.
Μην εμπιστεύεστε μόνο την αναγνώριση κλήσης του κινητού σας, ειδικά όταν πρόκειται για αριθμούς δημόσιων φορέων, τραπεζών κλπ., καταλαβαίνετε.
Εάν λάβετε μια ύποπτη κλήση από έναν αριθμό που σας φαίνεται μεν γνωστός αλλά νιώθετε δισταγμό να απαντήσετε, κλείστε το τηλέφωνο και καλέστε απευθείας τον οργανισμό ή το άτομο ρωτώντας το αν σας κάλεσε ή πάρτε τηλέφωνο κάποιον κοινό φίλο να του/της τηλεφωνήσει στον έγκυρο αριθμό του.
[5]. Μην κοινοποιείτε ποτέ Προσωπικές Πληροφορίες
Οι νόμιμοι οργανισμοί (ειδικά οι τράπεζες, όλοι οι χρηματοδοτικοί φορείς εννοείται, βασικά όπου εμπλέκεται το χρήμα) δεν θα σας ζητήσουν ποτέ ευαίσθητες πληροφορίες, όπως τα στοιχεία του τραπεζικού λογαριασμού σας ή τους κωδικούς πρόσβασης στο ebanking/phone banking.
Εάν ένας καλών ζητήσει αυτές τις πληροφορίες, πρέπει να θέσετε τον εαυτό σας σε εγρήγορση. Κλείστε το τηλέφωνο και αναφέρετε την κλήση σε κάποιον δικό σας.
[6]. Προσέξτε την “επείγουσα ανάγκη” και τις απειλές
Οι απατεώνες δημιουργούν συχνά μια αίσθηση επείγοντος ή χρησιμοποιούν μεθόδους για να σας φοβίσουν, για να σας πιέσουν να ενεργήσετε γρήγορα. Για παράδειγμα, μπορεί να απειλήσουν με τάχα νομικές ενέργειες, να ισχυριστούν ότι ο τραπεζικός λογαριασμός σας έχει παραβιαστεί ή ότι ο Η/Υ σας έχει ιούς κ.α., να πουν ότι ένα αγαπημένο σας πρόσωπο βρίσκεται σε κίνδυνο. Πάρτε μια βαθιά ανάσα, μην πανικοβληθείτε και επαληθεύστε την κατάσταση κλείνοντας το τηλέφωνο και καλώντας ένα κοντινό σας άτομο ή αν αναστατωθείτε πολύ, ακόμα και την αστυνομία.
[7]. Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας σχετικά με τις κοινές απάτες
Εδώ είναι τα δύσκολα για τους περισσότερους. Αλλά θα το πω. Μείνετε ενημερωμένοι για τις πιο πρόσφατες τακτικές απάτης. Οι κυβερνητικές υπηρεσίες, οι οργανώσεις προστασίας των καταναλωτών και τα ειδησεογραφικά sites συχνά δημοσιεύουν ενημερώσεις σχετικά με νέες απάτες.
Αλλά δεν φτάνει αυτό. Μπορείτε να αναζητήσετε πληροφορίες για τέτοιες απάτες και μόνοι σας στο διαδίκτυο. Όσο περισσότερα γνωρίζετε, τόσο καλύτερα εξοπλισμένοι θα είστε για να εντοπίσετε τις απάτες, να αντιδράσετε σωστά και βέβαια να τις αποφύγετε εντελώς. Μη πείτε ποτέ «Σιγά μη συμβεί σε μένα»!
[8]. Προστατέψτε τα ευάλωτα μέλη της οικογένειας
Τα ηλικιωμένα άτομα γίνονται συχνά στόχος απατεώνων επειδή συνήθως δεν έχουν καλή σχέση με τη τεχνολογία αλλά και για… λόγους ηλικίας. Μιλήστε με τους αγαπημένους σας για τις κλήσεις απάτης, πείτε στα άτομα να μη πανικοβληθούν αν συμβεί κάτι και βοηθήστε τους γενικότερα στη χρήση των συσκευών π.χ. ενεργοποιώντας τη φραγή 5ψήφιων αριθμών στο κινητό τους.
Ενθαρρύνετε τους να σας συμβουλεύονται αμέσως πριν λάβουν οποιαδήποτε απόφαση (που έχει να κάνει με χρήματα ή με την υγεία κάποιου) μέσω τηλεφώνου.
[9]. Αναφέρετε κλήσεις απάτης στις Αρχές
Η αναφορά κλήσεων απάτης βοηθά τις Αρχές να παρακολουθούν και να καταπολεμούν αυτά τα εγκλήματα. Τώρα θα μου πείτε … ξέρω … δεν ζούμε σε ιδιαίτερα σοβαρή χώρα. Εντάξει ρε παιδιά ας μη τα ρίχνουμε όμως όλα στις Αρχες. Ουσιαστικά δεν ευθύνονται στο 100%. Πάμε όμως στις ΗΠΑ. Εκεί μπορείτε να αναφέρετε απάτες στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC) στον ιστότοπο ReportFraud.ftc.gov ή στην τοπική υπηρεσία προστασίας καταναλωτών και σε πολλά ακόμα μέρη ή φορείς που προσπαθούν να καταπολεμήσουν το έγκλημα.
Στην Ελλάδα μπορείτε, να επικοινωνήστε με την αστυνομία (δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος) αλλά αν διστάζετε (ή υπάρχουν πρακτικοί λόγοι) καλέστε το 100 και αναφέρετε τη κατάσταση.
[10]. Σκεφτείτε να έχετε έναν δεύτερο αριθμό τηλεφώνου ή συσκευή
Εάν αγχώνεστε πολύ με το θέμα των απατών ή έχετε πέσει θύμα απάτης, σκεφτείτε να χρησιμοποιείτε έναν δευτερεύοντα αριθμό τηλεφώνου για να περιηγήστε στο διαδίκτυο ή να κάνετε online αγορές ή και για άλλες ειδικές περιπτώσεις όπου πρέπει να εισάγετε π.χ. κάποιους κωδικούς.
Να έχετε δηλαδή ένα κινητό που θα έχει άγνωστο στους άλλους αριθμό (για αυτά τα “επικίνδυνα”) και ένα κινητό για την ομιλία που θα είναι γνωστοποιημένος για να επικοινωνείτε γενικότερα με τους άλλους.
Επίσης υπάρχουν εφαρμογές (apps) όπως το Google Voice ή το Burner που μπορούν να παρέχουν πρόσθετο απόρρητο και αξίζει να μάθετε για αυτές.
[11]. Μείνετε ήρεμοι και εμπιστευθείτε το ένστικτό σας
Εάν κάτι σας ενοχλεί σε μια κλήση, εμπιστευτείτε το ένστικτό σας. Οι απατεώνες βασίζονται στο να σας πιάσουν απρόοπτα, ναι δυστυχώς, σε ανύποπτο χρόνο… και να σας τρομάξουν κάνοντας σας να πάρετε λανθασμένες αποφάσεις, δεν είναι βλάκες να το ξέρουμε αυτό, οπότε πάρτε μια ανάσα, βάλτε τη λογική μπροστά και… ψυχραιμία!
Αν νιώθετε τόσο μεγάλη ανησυχία, ελάτε σε επικοινωνία με κάποιο δικό σας πρόσωπο, μπορεί να σας σώσει από το να πέσετε εύκολο θύμα.
[12]. Διάδοση της ευαισθητοποίησης
Μοιραστείτε αυτές τις συμβουλές με τους φίλους και την οικογένειά σας (άρα; Ναι αυτό, κοινοποιήστε αυτό το άρθρο), συζητήστε για αυτές τις απάτες, μη νιώθετε άσχημα και μη φοβάστε να μιλήσετε αν δεν είστε τόσο… της τεχνολογίας.
Όσο περισσότερα άτομα ξέρουν πληροφορίες για τις κλήσεις απάτης, τόσο πιο δύσκολο γίνεται για τους απατεώνες να πετύχουν.
Συμπερασματικά:
Οι κλήσεις απάτης είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα, αλλά δεν χρειάζεται να νιώθετε (και ακόμα χειρότερα, να είστε) αβοήθητος στόχος. Παραμένοντας ενημερωμένοι, χρησιμοποιώντας εργαλεία αποκλεισμού κλήσεων και προσέχοντας, έχοντας τη λογική και τη ψυχραιμία σαν όπλο, μπορείτε να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τα αγαπημένα σας πρόσωπα από αυτές τις απάτες.
Βέβαια εδώ πρέπει να πούμε ότι οι απατεώνες γίνονται ολοένα και πιο επικίνδυνοι καθώς μαθαίνουν, αναζητούν (βασικό) ή έχουν εκπαιδευτεί στην τεχνολογία των Η/Υ, του διαδικτύου αλλά και την λειτουργία των συστημάτων τηλεφωνίας και των διάφορων δημόσιων υπηρεσιών ή ιστοσελίδων ebanking τραπεζών κλπ. Με άλλα λόγια είναι ένα αναγκαίο κακό. Εξάλλου πότε εξαλείφθηκε το έγκλημα στον κόσμο αυτόν; Άλλο αν στην εποχή μας έχουμε ξεφύγει τελείως…
Θυμηθείτε, η καλύτερη άμυνα ενάντια στις κλήσεις απάτης είναι ένας συνδυασμός συνειδητοποίησης, κοινής λογικής και προληπτικών μέτρων. Παραμείνετε ασφαλείς και έξυπνοι και μην αφήσετε τους απατεώνες να σας επηρεάσουν!
Ελπίζω να βρήκες ενδιαφέρον το άρθρο! Αν ναι, κοινοποίησε το για να διαδοθούν οι πληροφορίες! Επίσης, αν θες να ξέρεις, δίνω 3 ηλεκτρονικά βιβλία (PDF eBooks) εντελώς δωρεάν με πληροφορίες πάνω στις ιστοσελίδες, τα social και τα κρυπτονομίσματα κ.α. Πρόκειται για πληροφορίες που μπορεί να αλλάξουν τη ζωή σου… ίσως όχι. Πάντως σίγουρα θα προσθέσουν κάτι στις ήδη υπάρχουσες γνώσεις σου!
Με εκτίμηση,
Λαζ. Γεωργούλας
Μηχανικός Η/Υ – Σύμβουλος Διαδικτύου
