Ξένα ήθη και έθιμα, ξένες συμπεριφορές αφομοιώνονται συχνά από την ελληνική κοινωνία. Ακόμη και όταν αυτά είναι υποκουλτούρες άλλων λαών. Μια τέτοια συμπεριφορά είναι και το μπούλινγκ, και μάλιστα δεν υπάρχει μια λέξη για να μεταφράζεται στα ελληνικά. Ερμηνεύεται ως ψυχολογική και σωματική βία των παιδιών από άλλα παιδιά ή και σχολικός εκφοβισμός.
Ήμουν μαθητής την περίοδο 1959 – 1971 στο δημοτικό και το 6/τάξιο γυμνάσιο στην Φλώρινα. Μπούλινγκ δεν υπήρχε. Μαλώναμε και παλεύαμε και μετά πάλι ήμασταν φίλοι. Δεν υπήρχαν παιδικές συμμορίες που έδερναν άγρια τους αδύναμους γιατί τότε υπήρχε η ομάδα της γειτονιάς. Ναι, οι γειτονιές ήταν οργανωμένες και είχαν ομάδες που έκαμναν καλύβες στο βουνό, πολεμούσαν με άλλες γειτονιές, έπαιζαν ποδόσφαιρο και όλα τα άλλα παιχνίδια. Στην ομάδα οι μεγάλοι προστάτευαν τους μικρούς της γειτονιάς και κανένας μικρός ή αδύναμος ή ανάπηρος δεν κινδύνευε να πέσει θύμα κάποιων.
Τα χρόνια εκείνα στην Φλώρινα ο προσκοπισμός ήταν κάτι που αγαπούσαν όλοι οι νέοι. Στις λέσχες εκτός από πινγκ πονγκ και άλλα παιχνίδια, οι νέοι μάθαιναν να πειθαρχούν, να σέβονται τον άνθρωπο, να αγαπούν την φύση και το σπουδαιότερο να γίνουν σωστοί πολίτες. Ο προσκοπισμός στην Φλώρινα εκπαίδευσε πολλούς νέους για αρκετές δεκαετίες.
Ήταν και τα κατηχητικά σχολεία, όπου θεολόγοι και ιερείς ήταν κοντά στην νεολαία και τα προβλήματά της. Μια φορά την εβδομάδα, κάποιο απόγευμα, οι νέοι μάθαιναν να είναι θεοσεβούμενοι, να αγαπάνε τους συνανθρώπους τους και η ορθοδοξία για αυτούς να γίνει τρόπος ζωής.
Ήταν και ο φόβος του χωροφύλακα που όλοι έπρεπε να συμπεριφέρονται άψογα. Διαφορετικά τα χαστούκια έπεφταν άφθονα στον δρόμο ή στο τμήμα. Είναι αλήθεια ότι τον χωροφύλακα δεν τον σέβονταν αλλά τον φοβόνταν όλοι, μικροί και μεγάλοι. Κανείς δεν ήθελε να περάσει από το τμήμα. Το θεωρούσαν μεγάλη ντροπή.
Ήταν και η οικογένεια, τότε που η οικογένεια ήταν το βασικό κύτταρο της κοινωνίας. Ο πατέρας ήταν αυστηρός και τα παιδιά τον σέβονταν. Σε κάθε στραβή συμπεριφορά, τα χαστούκια δεν έλειπαν. Βέβαια ούτε η παντόφλα της μητέρας. Παρόλα αυτά τα παιδιά ήταν ελεύθερα να παίζουν στην γειτονιά και μαζεύονταν στο σπίτι μόνο όταν νύχτωνε.
Όλοι οι παραπάνω ήταν ισχυροί εξωσχολικοί παράγοντες, που στην δεκαετία του 1960 έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην διαμόρφωση των χαρακτήρων των παιδιών, αλλά και στην συμπεριφορά τους. Ίσχυε τότε το τρίπτυχο πατρίς – θρησκεία – οικογένεια.
Ήταν και το σχολείο. Πολύ αυστηρό, και σε ορισμένες περιπτώσεις υπερβολικά αυστηρό. Στο δημοτικό ο δάσκαλος ήταν αυθεντία, που με τις γνώσεις του και περισσότερο με την βέργα του μπορούσε να επιβληθεί στους μικρούς μαθητές. Υπήρχαν και εξαιρετικοί δάσκαλοι, που έμαθαν τα παιδιά τις απαιτούμενες γνώσεις αλλά και σωστή συμπεριφορά. Στο 6/ταξιο γυμνάσιο ο γυμνασιάρχης καθόριζε την εξέλιξη των πραγμάτων. Άλλοι ήταν αυστηροί και άλλοι δίκαιοι κατάφερναν να κρατούν τους μαθητές υπάκουους στους κανόνες του γυμνασίου. Υπήρχαν και καθηγητές που στην κυριολεξία ήταν βίαιοι προς τους μαθητές. Ήταν και αυτοί υποστηριζόμενοι από το αυστηρό εκπαιδευτικό σύστημα. Οι ανάπηροι μαθητές ήταν στο ίδιο επίπεδο με τους άλλους . Καμία κακόβουλη συμπεριφορά από τους συμμαθητές. Αντίθετα όλοι οι ανάπηροι και οι διαφορετικοί ήταν καλοδεχούμενοι από όλους.
Η αγωγή των νέων τότε ήταν ελληνοχριστιανική. Σκοπός της εκπαίδευσης και στο δημοτικό και στο γυμνάσιο ήταν να διαμορφώσουν τους μαθητές, για να γίνουν καλοί Έλληνες πολίτες και Χριστιανοί.
Σήμερα όλα έχουν ατονήσει. Η οικογένεια ανίσχυρη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις των καιρών. Όλοι προσπαθούν να βάλουν τα πράγματα σε σωστή θέση. Όμως η κοινωνία μας σε ορισμένους τομείς είναι πολύ σαθρή, ώστε συμπεριφορές μπούλινγκ να μπορούν να έχουν ερείσματα. Το ιδεώδες της αγωγής «ελεύθερος και υπεύθυνος πολίτης» δεν μπορεί να καθοδηγήσει τους νέους, καθώς οι κοινωνίες αλλάζουν με ταχύ ρυθμό.
Δημήτρης Μεκάσης
