Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης
Το καλοκαίρι του 1944 όλα έδειχναν ότι ο πόλεμος τελείωνε. Ο γερμανικός στρατός οπισθοχωρούσε προς την πατρίδα του, την Γερμανία. Έπρεπε αυτήν να υπερασπιστούν και έτσι εγκατέλειπαν τις κατακτημένες χώρες. Δέχονταν μεγάλη πίεση από του Σοβιετικούς, τους Βρετανούς και τους Αμερικανούς. Αλλά και ενοχλήσεις από τους ΕΛΑΣίτες και τους παρτιζάνους του Τίτο.
Μεγάλες μονάδες του γερμανικού στρατού περνούσαν από την Φλώρινα και με το τρένο κατευθύνονταν προς την Γερμανία. Μια μεγάλη μονάδα στρατοπέδευσε στα λιβάδια του Σιδηροδρομικού Σταθμού Φλωρίνης, με σκοπό να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τα βόρεια με το τρένο. Ο μεγάλος όγκος της μονάδος έγινε αντιληπτός.
Ένας Φλωρινιώτης, γνωστός και υπεράνω πάσης υποψίας, ήταν πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών της Βρετανίας, της Ιντέλιτζες Σέρβις. Του είχαν δώσει και ασύρματο, που τον είχε κρυμμένο κάτω από τον νεροχύτη του σπιτιού του. Αυτός έδινε πληροφορίες στον Βρετανό αξιωματικό Πάτρικ Έβανς, της Βρετανικής αποστολής, που βρισκόταν στο βουνό Βίτσι της Φλώρινας, μαζί με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.
Όταν ο κατάσκοπος Φλωρινιώτης είδε τον μεγάλο αριθμό γερμανών στρατιωτών, που ήταν μια ολόκληρη Μεραρχία, ειδοποίησε τον Έβανς, και αυτός με την σειρά του το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Το Στρατηγείο διέταξε την συμμαχική αεροπορία να βομβαρδίσει την Φλώρινα.
Ήταν 28 Ιουλίου 1944 και ώρα 10 πρωινή, όταν εμφανίστηκαν στον ουρανό 25 αεροπλάνα. Αυτό το σμήνος ανήκε στην αμερικανική πολεμική αεροπορία και πέταξαν από την νότια Ιταλία. Στις 10. 15 το πρωί άρχισε ο βομβαρδισμός. Δεν υπήρχε αεράμυνα του γερμανικού στρατού. Ούτε στον Σιδηροδρομικό Σταθμό, ούτε στην πόλη είχαν στημένα αντιαεροπορικά. Έτσι ανενόχλητα τα συμμαχικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν την Φλώρινα.
Οι βόμβες έπεφταν στην περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού, όπου είχαν στρατοπεδεύσει οι Γερμανοί. Όμως βομβάρδισαν και τα σπίτια κοντά στον σταθμό, την γειτονιά των τσουκαλάδων και έφτασαν μέχρι την κεντρική πλατεία και την Οικοκυρική Σχολή. Πολλά σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς και πολλοί πολίτες σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν. Από τον τοπικό τύπο της εποχής μαθαίνομε ότι σκοτώθηκαν 48 Φλωρινιώτες και τραυματίστηκαν 94. Πολλοί τραυματίες υπέκυψαν στα τραύματά τους και ο αριθμός των νεκρών έφτασε τους 63. Επίσης 152 σπίτια καταστράφηκαν, εκ των οποίων τα 83 ισοπεδώθηκαν. Οι Γερμανοί είχαν μεγάλες απώλειες, μεριές πηγές αναφέρουν 150 και άλλες 300 νεκρούς στρατιώτες.
Μεγάλες καταστροφές, επειδή δεν υπήρχαν αντιαεροπορικά, τα πυρά των οποίων θα χτυπούσαν τα αεροπλάνα και θα περιόριζαν τις επιδρομές τους. Δεν υπήρχαν αντιαεροπορικά, επειδή οι Γερμανοί οπισθοχωρούσαν κάπως ανοργάνωτα. Τα αεροπλάνα βομβάρδισαν ανενόχλητα εκείνο το ηλιόλουστο πρωινό και γύρισαν στην βάση τους χωρίς καμία απώλεια.
Ήταν ημέρα Παρασκευή και από το πρωί οι Φλωρινιώτες ήταν στις δουλειές τους, οι νοικοκυρές στα σπίτια τους και τα παιδιά έπαιζαν στους δρόμους. Ο ζωέμπορος Παύλος και ο γιος του Μήτσος ήταν στην λαχαναγορά, όπου είχε κάποιες δουλειές. Η γυναίκα του Βασιλική με το μωρό στην αγκαλιά και τα δυο μικρά παιδιά τους Νίκη και Γιάννη ήταν στον δρόμο στην οδό Ιωάννου Άρτη, μπροστά από το σπίτι του μανάβη Βασίλη Μήτκα, κοντά στο Ρετζί. Τότε άρχισε ο βομβαρδισμός. Οι βόμβες έπεφταν κοντά στον Σιδηροδρομικό Σταθμό και σιγά – σιγά επεκτάθηκαν και πιο πέρα. Μια βόμβα εξερράγη εκεί κοντά και σκότωσε τη Βασιλική και το μωρό που κρατούσε στην αγκαλιά της. Ο Γιάννης χτυπήθηκε άσχημα στο κεφάλι, ενώ η Νίκη σώθηκε με ένα τραύμα στο πόδι. Ο Γιάννης μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο, αλλά αργότερα τον έστειλαν στην Θεσσαλονίκη για θεραπεία. Ο Γιάννης σώθηκε, όμως δεν είχε την ίδια τύχη και ο πατέρας του ο Παύλος, ο οποίος τον συνόδευσε στην Θεσσαλονίκη. Η Κατοχή δεν είχε τελειώσει. Οι ταγματασφαλίτες της Θεσσαλονίκης κάθε βράδυ ορμούσαν στα ξενοδοχεία και λήστευαν τους επαρχιώτες. Κάποιοι ταγματασφαλίτες σκότωσαν και τον Παύλο. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα τα παιδιά τους έμειναν ορφανά και από μάνα και από πατέρα. Ο Γιάννης και ο Μήτσος εισήχθησαν στο Εθνικό Οικοτροφείο Φλωρίνης, ενώ η Νίκη φιλοξενήθηκε σε συγγενική οικογένεια.
Η συμμαχική αεροπορία βομβάρδισε τον γερμανικό στρατό και καλά έκανε, πόλεμος ήταν. Είναι όμως απορίας άξιον, γιατί οι αμερικάνοι αεροπόροι βομβάρδισαν τα σπίτια των Φλωρινιωτών; Κακοί χειρισμοί που άφησαν πίσω τους την καταστροφή.
Ο βομβαρδισμός της 28ης Ιουλίου 1944 δεν κράτησε πολύ ώρα. Τα αεροπλάνα έφυγαν, και άφησαν την Φλώρινα σε ένα πυκνό σύννεφο σκόνης. Πολλοί έμειναν άστεγοι, άλλοι τραυματίστηκαν και κάποιοι έχασαν την ζωή τους. Αυτά έχει ο πόλεμος.
Δημήτρης Μεκάσης
