Μὲ τὴν ἀναγγελία τῆς κοιμήσεως τοῦ ὁμοτίμου καθηγητοῦ ἰατρικῆς Σταύρου Μπαλογιάννη σκέφθηκα νὰ δώσω σὲ κοινὴ ἀνάγνωσι περίληψι ἀπὸ τὴν παρουσίασι τοῦ βιβλίου ᾎΣΜΑ ᾈΣΜΑΤΩΝ τοῦ μακαριστου πλέον ἰατροῦ, ποὺ ἔκανα στὴν αἴθουσα τῆς Μητροπόλεως Νέας Κρήνης καὶ Καλαμαριᾶς. Προγραμμάτιζε δὲ ὁ ἰατρὸς καὶ μία παρουσίασι στὴν Κατερίνη, ὅπου καὶ τυπώθηκε τὸ βιβλίο, καὶ βεβαίως μία παρουσίασι στὴν Φλώρινα. Μᾶς πρόλαβαν τὰ μέτρα τῆς πανδημίας καὶ ἀναβλήθηκαν-(ματαιόθηκαν πλέον) οἱ παρουσιάσεις. Δίκαιο εἶναι, ἔστω καὶ τώρα νὰ γίνη μία μικρὴ ἀναφορὰ στὸ βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ.
Ἂς εἶναι ἡ μνήμη του αἰωνία!
Εὐλογημένοι Χριστιανοί,
Ἡ παροῦσα σύναξις γίνεται γιὰ νὰ παρουσιασθῆ τὸ βιβλίο τοῦ ἀγαπητοῦ μας ὁμοτίμου καθηγητοῦ ἰατρικῆς κ. Σταύρου Μπαλογιάννη. Ὁ πολύγλωσσος κ. Μπαλογιάννης ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ρωσικὰ καὶ τὰ ἰαπωνικά, δὲν ἀναφέρω τὶς εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες, γνωρίζει (γνώριζε) καὶ τὰ ἑβραϊκά.
Ἀξιοποιώντας τὰ ἑβραϊκά του, κοπίασε καὶ μετέφρασε στὸ ἑλληνικὰ τὸ βιβλίο τοῦ Σοφοῦ Σολομῶντος, ποὺ περιλαμβάνεται στὸν Κανόνα τῶν βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ᾎΣΜΑ ᾈΣΜΑΤΩΝ.
Δὲν ἔκανε μεταγλώττισι τῆς μεταφράσεως τῶν Ο΄, ἀπὸ τὴν γνωστὴ Κοινὴ ἑλληνικὴ στὴν καθομιλουμένη τῶν ἡμερῶν μας, ἀλλὰ ἔπιασε τὸ πρωτότυπο ἑβραϊκὸ κείμενο, αὐτὸ ποὺ δούλεψαν οἱ Ο΄ καὶ τὸ μετέφεραν στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, καὶ ἐμεῖς τὸ ξέρομε ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ποὺ χρησιμοποιεῖ ἡ Ἐκκλησία μας. Καταλαβαίνετε ὅτι δὲν εἶναι εὔκολο τὸ ἐγχείρημα.
Μὲ ξάφνιασε, ὅταν μοῦ πρότεινε νὰ παρουσιάσω τὸ νέο του βιβλίο. Σημειώνω ὅτι παρουσίασα στὴν αἴθουσα τοῦ Δήμου Φλωρίνης παλαιότερα καὶ βιβλίο μὲ ποιητικὴ συλλογὴ τοῦ ἰδίου. Καὶ βεβαίως δέχθηκα εὐχαρίστως νὰ ἀσχοληθῶ μὲ αὐτό στὴν νέα του μετάφρασι, καὶ τώρα, ἀφοῦ ὠφελήθηκα ἐγώ, ἦρθε ἡ ὥρα νὰ σᾶς παρουσιάζω τὰ σχόλιά μου, τὴν ἀξιολόγησι, ἂν θέλετε, τοῦ βιβλίου.
- Πρὶν μπῶ στὴν μετάφρασι τοῦ κ. Μπαλογιάννη, αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη νὰ ἀπαντήσω σὲ δύο φίλα πρόσωπά μου, πιθανὸν καὶ ἄλλους, ποὺ ἐξέφρασαν τὴν ἀπορία ἢ ἀντίρρησι, ποὺ φθάνει μέχρι τὴν ἀπόρριψι τοῦ βιβλίου. Γιατὶ ἕνα τέτοιο βιβλίο νὰ εἶναι στὸν Κανόνα τῶν βιβλίων τῆς Ἁγίας Γραφῆς; Ἕνα βιβλίο μὲ «τραβηγμένη» γλῶσσα, λέξεις καὶ παραστάσεις, ποὺ ἔδωσαν σὲ κάποιους τὴν ἀφορμὴ νὰ χαρακτηρίζουν ὅλη τὴν Ἁγία Γραφή «πορνογράφημα»; Ἐνοχλοῦμε βεβαίως ποὺ κάνω, κατὰ κάποιο τρόπο, τὸν δικηγόρο τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἐκκλησία ποὺ ὁδηγεῖται ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα «εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθεια» δὲν σφάλεται στὸ κλείσιμο τοῦ Κανόνος τῶν ἁγιογραφικῶν βιβλίων. Ἡ ἐπιλογὴ τῶν βιβλίων ἔγινε ἅπαξ, καὶ δὲν πρόκειται νὰ ἀλλάξη εἰς τὸν αἰῶνα τὸν ἅπαντα. Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη θὰ ἔχη γιὰ πάντα 49 βιβλία καὶ ἡ Καινὴ 27. Μεταξὺ τῶν 49 βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης θὰ βρίσκεται γιὰ πάντα καὶ τὸ ᾎΣΜΑ ᾈΣΜΑΤΩΝ.
Διότι εἶναι κατοχυρωμένο·
1ον. Ἀπὸ τὰ Ἁγιόγραφα, δηλαδὴ τὸν ἑβραϊκὸ κανόνα τῶν βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
2ον. Τὴν ἐνασχόλησι καὶ μετάφρασί του ἀπὸ πλειάδα Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. (Ὡριγένης, Ἀθανάσιος Ἀλεξανδρείας, Φίλων Καρπασίου, Γρηγόριος Νύσσης, Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, Θεοδώρητος Κύρου, Προκόπιος Γαζαῖος, Μιχαὴλ Ψελλός, Ματθαῖος Καντακουζηνός. Στὸν πίνακα αὐτὸν ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ Πατρολογία προσθέτει ὁ κ. Μπαλογιάννης τούς· Ἀπολλινάριο Λαοδικείας, Δίδυμο καὶ Εὐάγριο Ποντικό. Ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι τῶν ὁποίων τὰ ἔργα χάθηκαν, ἀλλὰ ἀναφέρονται ἢ καὶ διασώζονται μόνον σπαράγματα.
3ον. Ἀπὸ τὰ λεγόμενα μὴ at hoc χωρία, ποὺ συναντᾶμε σὲ πολλὰ Πατερικὰ ἔργα. Ὅλες αὐτὲς οἱ παραπομπὲς γίνονται ἀπὸ τοὺς παρακάτω Πατέρες· Διονύσιος Ἀρεοπαγίτης, Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος, Μεθόδιος ἐπίσκοπος καὶ μάρτυς, Εὐσέβιος Καισαρείας, Μέγας Βασίλειος, Μακάριος Αἰγύπτου, Θεόφιλος Ἀντιοχείας, Ἱππόλυτος, Παλλάδιος, Γρηγόριος Θεολόγος, Ἀμφιλόχιος Ἰκονίου, Δίδυμος Ἀλεξανδρείας, Ἀστέριος Ἀμασείας, Ἐπιφάνιος Κύπρου, Ἰσίδωρος Πηλουσιώτης, Εὐλόγιος ἐπίσκοπος Ἀλεξανδρείας, Κοσμᾶς Ἰνδικοπλεύστης, Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, Ἰωάννης ὁ Νηστευτὴς, Μάξιμος Ὁμολογητής, Ὀλυμπιόδωρος διάκονος Ἀλεξανδ., Ἰωάννης Δαμασκηνός, Γερμανὸς Α΄ ΚΠόλεως, Γερμανός Β΄ ΚΠόλεως. Θὰ προσθέσω ἐδῶ καὶ τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη,
4ον. Καὶ βεβαίως τὴν ὁριστικὴ παραδοχὴ τοὺ βιβλίου μας ἀπὸ τὴν Ε΄ Οἰκομενικὴ Σύνοδο, μὲ τὴν καταδίκη τῶν συγγραμμάτων τοῦ Θεοδώτου Μοψουεστίας, ὁ ὁποῖος μόνος αὐτὸς ἑρμήνευσε κατὰ λέξι ἱστορικὰ καὶ ὄχι ἀλληγορικά, ὅπως δέχεται ἡ Ἐκκλησία, τὸ βιβλίο. Γράφει στὸ Πηδάλιο ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης· Ἡ ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ Πέμπτη Σύνοδος … «Ἀνεθεμάτισε τὰ συγγράμματα Διοδώρου Ταρσουπόλεως, καὶ Θεοδώρου Μοψουεστίας…». Αὐτὰ ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἀναγνώρισι τοῦ ποιήματος ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ἐκκλησίας.
Ὅμως μὲ τὸ ᾎσμα ᾈσμάτων ἔχουν ἀσχοληθεῖ καὶ νεώτεροι θεολόγοι. Ὁ Ἀθανάσιος Χαστούπης ἔχει μεταφράσει τὸ ποίημα ἀπὸ τὰ ἑβραϊκά. Καὶ δημοσιεύθηκε στὸν τιμητικὸ Τόμο γιὰ τὰ 1400 χρόνια τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης Σινᾶ. Ὑπόμνημα ἔχει συντάξει ὁ πολὺς Παναγιώτης Τρεμπέλας καὶ ὁ ἀρχιμανδρίτης Ἰωήλ Γιαννακόπουλος, ὁ ὁποῖος ἔχει ὑπομνηματίσει ὅλη τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Μὲ αὐτὰ τὰ δύο ὑπομνήματα προσεγγίζαμε οἱ νεώτεροι θεολόγοι τὸ ᾎσμα τῶν ᾈσμάτων.
Ἀλλὰ καὶ πολλοὶ εἶναι οἱ θύραθεν διανοούμενοι, Ἕλληνες καὶ ξένοι. Ὁ κ. Μπαλογιάννης ἐρεύνησε, συγκέντρωσε καὶ κατέγραψε αὐτοὺς ποὺ ἀσχολήθηκαν μὲ τὸ ποίημα τῶν ποιμάτων. Ἀναφέρει περισσότερους ἀπὸ εἴκοσι μεταφραστές.
Ἀθανάσιος Χαστούπης, καθηγητὴς ἑρμηνείας τῆς Π.Δ. στὸ ΑΠΘ, Γιοζὲφ Ἐλιγιὰ,
π.Λεόντιος Χατζηκώστας, Κύπριος ἀρχιμανδρίτης καὶ ποιητής, Γεώργιος Σεφέρης, Δημήτριος Παπαρηγόπουλος, Κ. Φρίλιγγος, Τσουκαλᾶς, Α. Κάσδαγλης, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Κώστας Τοπούζης, Μάχη Μουζάκη, Μ. Γκανᾶς, Γ. Ἔξαρχος, Μ. Γκανῆς, Σ. Νικοκάβουρας, Γ. Βουγίδης, Α.Χατζηδάκης, Α. Περνάρης, Κ. Καλλίνικος, Ε.Ζαφειρόπουλος, Ν. Σκιαδόπουλος, Μ. Μεταξᾶς.
Ἀναφέρει καὶ τὴν καθηγήτρια Κίρκη Κεφαλέα ἡ ὁποία σημειώνει εἴκοσι ἑπτὰ λογοτεχνικὲς μεταφράσεις τοῦ ποιήματος.
- Μοναδικὸ ποίημα
Τὴν μοναδικότητα τὴν ἐξασφαλίζει καὶ μόνο ἀπὸ τὸν τίτλο του: ᾎσμα ᾈσμάτων! Σημαίνει ᾎσμα ἀνώτερο ὅλων τῶν ᾈσμάτων. Δὲν ὑπάρχει ἄλλο ἀνώτερο καὶ καλύτερο. Ἡ ἑβραϊκὴ γλῶσσα δὲν ἔχει βαθμοὺς ἐπιθέτων, θετικό, συγκριτικὸ καὶ ὑπερθετικό. Δὲν ἔχει καὶ κλητικὴ πτῶσι γιὰ τὰ ὀνόματα, ὅπως ἔχει ἡ ἑλληνική. Γιὰ νὰ σχηματίσουν τὸν ὑπερθετικὸ χρησιμοποιοῦν ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ καὶ γενικὴ πληθυντικοῦ τοῦ ἰδίου ὀνόματος. Παράδειγμα ἀπὸ χαρακτηρισμὸ γιὰ τὸν Κύριό μας. Διαβάζομε· Βασιλεὺς Βασιλευόντων ἢ Κύριος Κυρευόντων ἢ Θεὸς θεῶν. Ὄχι ὅτι εἶναι βασιλιάς βασιλιάδων, ἀλλὰ εἶναι ὁ μόνος βασιλεύς, οὔτε ἀσφαλῶς εἶναι, ὡς ὁ μυθολικὸς Δίας πρῶτος μεταξὺ τῶν ἄλλων δώδεκα, ἀλλὰ εἶναι ὁ μόνος Θεός καὶ οὐκ ἔστιν ἕτερος πλὴν αὐτοῦ. Καὶ λόγω ἀνύπαρκτης κλητικῆς ἀκοῦμε π.χ. στὸν Ἑξάψαλμο· Ὁ Θεός, ὁ Θεός μου πρὸς σὲ ὀρθρίζω… ἀντὶ Θεέ μου Θεέ μου πρὸς σὲ ὀρθρίζω. Αὐτὰ γιὰ τὸν τίτλο τοῦ ποιήματος.
Τὶ ὅμως δημιουργεῖ αὐτὴν τὴν ἐπιφυλακτικότητα γιὰ τὸ μοναδικὸ αὐτὸ ποιητικὸ ἔργο;
Ὁ Σοφὸς Σολομὼν, εὐλογημένοι Χριστιανοί, γιὰ νὰ ἐκφράση τὴν ἀγαπητικὴ σχέσι τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν Ἐκκλησία, τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν ἄνθρωπο, τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν κάθε ψυχή, τὴν λαχτάρα τοῦ νὰ εἶναι ἡ ψυχὴ τοῦ πιστοῦ ἀνθρώπου παντοτεινὰ μὲ τὸν Θεό, νὰ μὴ θέλη νὰ ἀποχωρίζεται καὶ νὰ βρίσκεται μακρυά του, δανείζεται ἀπὸ τὰ γνωστὰ γιὰ νὰ δείξη τὰ οὐράνια καὶ θεῖα. Δὲν διστάζει νὰ χρησιμοποιήση λέξεις, φράσεις, εἰκόνες, κτλ. ἀπὸ τὴν ἐμπειρία ποὺ βιώνει ἕνας ἄνδρας στὴν σχέσι μὲ μία γυναῖκα ποὺ ἀγαπάει ὑπερβολικά. Πῶς θὰ μιλοῦσε κάποιος στὸ πρόσωπο ποὺ ἔχει ἐρωτευθῆ; Δύο πρόσωπα ἀγαπώμενα βλέπουν ὁ καθένας στὸ πρόσωπο τοῦ ἄλλου ὅλον τὸν οὐρανὸ μὲ τὰ ἄστρα χωρὶς κανέναν συννεφάκι, ὅλον τὸ κάμπο μὲ τὰ λουλούδια χωρὶς κανένα ἀγκάθι. Ἡ ἀγάπη τους δὲν τοὺς ἀφήνει περιθώρια νὰ διακρίνουν ἐλλείψεις, ἀσχήμιες, ἀδυναμίες, ὅλα εἶναι τέλεια. Ἐπὶ πλέον τὴν ἀγάπη τους δὲν μποροῦν νὰ τὴν κρύψουν. Τὴν ἐκδηλώνουν ἀδιαφορώντας γιὰ τὸν περίγυρο, ποιὸς τοὺς βλέπει ἢ ἀκούει. Ἐνθυμοῦμαι τὸν μακαριστὸ καθηγητὴ μας Στέριο Σάκκο νὰ λέγη σὲ κήρυγμά του· Βλέπετε οἱ ἐρωτευμένοι δὲν διστάζουν νὰ ἐκφράσουν τὴν ἀγάπη τους καὶ μέσα στὸ ἀστικὸ ἀδιαφορώντας γιὰ τοὺς ἄλλους ἐπιβάτες, καὶ ἐμεῖς διστάζομε νὰ κάνωμε τὸν σταυρό μας.
Δὲν μιλάω γιὰ ἄγνωστα πράγματα καὶ καταστάσεις. Τὸ ἄγνωστο εἶναι ὅτι οἱ Πατέρες μας, οἱ ἅγιοί μας, οἱ αὐστηροὶ ἀσκητικοὶ καὶ νηπτικοί, τὴν σχέσι τους μὲ τὸν ἅγιο Θεό τὴν ζοῦν καὶ τὴν ἐκφράζουν μὲ τὶς πιὸ ἐρωτικὲς φράσεις καὶ λέξεις. Στὰ αὐτιὰ μου ἔχω λόγια τοῦ μακαριστοῦ Ἀδριανοῦ τοῦ Σιναΐτου. Περνώντας ἔξω ἀπὸ τὸ κελλάκι του τὸν ἄκουσα καὶ ἔμεινα ἐνεὸς καὶ θαυμάζων. «Χριστέ μου», ἔλεγε, «μεῖνε γιὰ πάντα κοντά μου, φῶς μου, μάτια μου, καρδούλα μου, εἶσαι Χριστέ μου ἡ ζωή μου, ἡ ἐλπίδα μου, ἡ σωτηρία μου, ἀγάπη τῆς ζωῆς μου, ἐλέησέ με».
Τὸ ποίημα ἔχει καθαρὰ ἀλληγορικὸ περιεχόμενο. Ἔτσι τὸ εἶδε ἡ Ἐκκλησία καὶ ἔτσι τὸ προσέγγισαν, τὸ ἑρμήνευσαν καὶ τὸ κήρυξαν οἱ Πατέρες μας. Ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς μόνον ὁ Θεόδωρος Μοψουεστίας τὸ εἶδε, κατὰ λέξι ὡς ἕνα κοσμικὸ ἐρωτικὸ ποίημα, καὶ τὸ ἔργο του, ἀσφαλῶς, ἀποβλήθηκε. Ἡ Ἐκκλησία κράτησε ἑνιαία στάσι ἔναντι τοῦ ποιήματος. Οἱ θύραθεν τὸ εἶδαν ὁ καθένας κατὰ τὴν προσωπική του ἄποψι, τὸ ὑπόβαθρό του, τὴν ἀντίληψί του, τὴν ἐπιθυμία του ἢ τὴν πρόθεσί του. Ἐξ ἄλλου ὅλοι οἱ αἱρετικοὶ ποὺ ἐμφανίσθηκαν, τὴν πλάνη τους τὴν στήριξαν στὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ὁ καθένας τους ἑρμήνευσε τὰ ἁγιογραφικὰ κείμενα. …
Στὴν ἱστορικὴ πορεία τῆς Ἐκκλησίας μας στὸν κόσμο, τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς τὰ προσήγγισε μὲ τὴν ἱστορικὴ ἢ γραμματικὴ ἑρμηνεία, καὶ μὲ τὴν ἀλληγορικὴ. Τῆς ἀλληγορικῆς ἑρμηνείας ἐκφραστὴς ἦταν ἡ Ἀλεξανδρινὴ σχολὴ μὲ προεξάρχοντα τὸν Ὠριγένη, τῆς δὲ ἱστορικῆς ἑρμηνείας ἡ Ἀντιοχειανὴ σχολὴ μὲ πρῶτον τὸν Λουκιανό καὶ στὴν συνέχεια μὲ τὸν Χρυσόστομο. Ἑρμηνεύονται ὅλα ἱσορικά, ἀλλὰ γιὰ πολλὰ σημεῖα ἂν δὲν ἐφαρμοστεῖ ἡ ἀλληγορία τὸ κείμενο μένει ἀκατανόητο. Οὔτε μποροῦμε νὰ ἐφαρμόσουμε σὲ ὅλα τὰ κείμενα τὴν ἀλληγορία, διότι τότε θὰ χάσουμε τὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια καὶ τελικὰ θὰ χάσουμε τὴν φανέρωσι τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς. Θὰ χάσουμε τὸν Ἰησοῦ Χριστό. Ἂν ἀποκλείσουμε τὴν ἀλληγορία θὰ χάσουμε καίρια σημεῖα ἀπὸ τὴν Καινὴ Διαθήκη, ἔστω ἕνα παράδειγμα ὁ τόσο σημαντικὸς νυκτερινὸς διάλογος τοῦ Κυρίου μὲ τὸν Νικόδημο, και βεβαίως, κατὰ τὸν καθηγητὴ Βασ. Ἰωαννίδη πρέπει νὰ διαγράψουμε ἀπὸ τὸν Κανόνα τὸ ᾌσμα τῶν ᾈσμάτων. …
Γιατὶ λοιπὸν νὰ μᾶς σκανδαλίζει τὸ κείμενο τοῦ ᾌσματος τῶν ᾈσμάτων, τὴν στιγμὴ ποὺ γνωρίζομε τὴν διάθεσι τοῦ ποιητοῦ; Προσπαθεῖ καὶ θέλει, ἀπὸ τὰ γνωστὰ καὶ χαμαίζηλα νὰ μᾶς μυήση στὰ ἄδυτα, ἄγνωστα καὶ οὐράνια.
Κοντὰ λοιπὸν καὶ δίπλα στοὺς ἁγίου Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τοὺς ὑμνογράφους της, προστίθεται ἀπὸ τὸν κ. Μπαλογιάννη μία νέα ἐκ βάθρων ἑρμηνευτικὴ προσέγγισις τοῦ ἱεροῦ βιβλίου ᾎσμα ᾈσμάτων.
Τὸν κ. Μπαλογιάννη τὸν βλέπω μαζὶ μὲ τοὺς Ἑβδομήκοντα δύο ἑρμηνευτὲς τῆς Π.Δ. νὰ κρατάη τὶς περγαμηνὲς καὶ τοὺς παπύρους μὲ τὸ μασσωριτικό κείμενο καὶ νὰ μεταφέρη τὸ θεόπνευστο κείμενο ἀπὸ τὰ ἑβραϊκὰ ὄχι στὴν Κοινὴ Ἑλληνική, ἀλλὰ στὴν σημερινὴ ἐξελιγμένη μορφή τῆς ἑλληνικῆς, καὶ τὰ καταφέρνει θαυμάσια.
Ἡ ἐμβάθυνσις στὸ νόημα τοῦ κειμένου καὶ ἡ κατανόησις τῶν μηνυμάτων του γίνεται μὲ τὶς ὑποσημειώσεις καὶ παραπομπές. Ἐδῶ ἀκολουθεῖ τὴν γραμμή, τὴν παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἀσφαλῶς ἐφαρμόζει τὴν ἀλληγορικὴ μέθοδο. Θαυμάζω. Ἐδῶ ἀποκαλύπτεται ὁ πλοῦτος γνώσεων τοῦ συγγραφέως, ὁ τρόπος. Δὲν θαυμάζω τὶς γνώσεις του, ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ διαισθάνομαι. Ὅσα εὐστόχως ἑρμήνευσε δὲν εἶναι προϊὸν γνώσεων ἀλλά, τὸ πιστεύω, θείου φωτισμοῦ. …
Αὐτὰ ὡς πρὸς τὴν ἐξωτερικὴ μορφή.
Τὸν κόπο του ὁ κ. Μπαλογιάννης τὸν περιέλαβε σὲ ἕνα βιβλίο σχήματος 16 ἐπὶ 23 μὲ εὔκαμπτο, ἔγχρωμο ἐξώφυλλο, μὲ 86 σελίδες ἐμπλουτισμένες μὲ 24 καλαίσθητες φωτογραφίες. (Καὶ αὐτὲς δικό του ἔργο).
Τὸ στοιχεῖο ποὺ προσδίδει ἰδιαίτερη βαρύτητα στὸ βιβλίο εἶναι ἡ πληθώρα τῶν ὑποσημειώσεων, καὶ δὲν βρίσκονται, ὡς συνήθως στὸ κάτω μέρος τῆς σελίδος, ἀλλὰ μετὰ τὸ τέλος τοῦ κειμένου. Τὸ κείμενο τοῦ βιβλίου μὲ τὶς 24 φωτογραφίες καταλαμβάνει τὶς 40 σελίδες, καὶ οἱ ὑπόλοιπες 46, χωρίς φωτογραφίες σελίδες, περιέχουν τὶς ὑποσημειώσεις. Θὰ πῶ ἐπιγραματικά: Ἡ μετάφρασις εἶναι ὁ κόπος, καὶ τὰ σχόλια μὲ τὶς ὑποσημειώσεις εἶναι ὁ καρπός, καὶ μάλιστα πλούσιος.
Ἡ ἐκτίμησίς μου εἶναι ὅτι ὁ κ. Μπαλογιάννης μὲ τὶς ὑποσημειώσεις καὶ παραπομπὲς ποὺ προσθέτει ἔχει συντάξει ὄχι ἁπλῶς μία μετάφρασι, ἀλλὰ παρουσιάζει ὁλοκληρωμένο ‘Υπόμνημα ἑνὸς βιβλίου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Οἱ 172 ὑποσημειώσεις εἶναι τόσο ἀναλυτικές, διευκρινιστικές, ποὺ κάνουν τὸ βιβλίο εὔληπτο καὶ κατανοητὸ στὸν κάθε ἀναγνώστη. Τὸ λέω αὐτὸ διότι συνήθως τὰ ὑπομνήματα, ποὺ κυκλοφοροῦν γιὰ τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τὰ χρησιμοποιοῦν συνήθως ὅσοι κάνουν κάποια ἐργασία, καὶ κυρίως οἱ θεολόγοι. Τὸ βιβλίο τοῦ κ. Μπαλογιάννη κάνει τὸ βιβλίο προσιτὸ στὸν κάθε ἀναγνώστη.
Τὸ δὲ λεξιλόγιο καὶ ἡ πλοκὴ τῶν λέξεων ἀνεβάζουν τὴν λογοτεχνικὴ ἀξία τοῦ βιβλίου, καὶ ἀναδεικνύουν ἕναν ταλαντοῦχο καὶ φωτισμένο συγγραφέα.
Τὸ ᾎΣΜΑ ᾈΣΜΑΤΩΝ ὅπως μᾶς τὸ παρουσιάζει ὁ κ. Μπαλογιάννης, ἀντὶ νὰ σκανδαλίζει, γίνεται βιβλίο ποιητικῆς προσεγγίσεως τοῦ μεγαλείου καὶ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, μὲ τρόπο μοναδικό. Τὸ γράφει καὶ ὁ ἴδιος στὴν εἰσαγωγή: «Το παρόν πόνημα αποτελεί προσπάθειαν μεταφράσεως του Άσματος εκ του Εβραϊκού πρωτοτύπου εις την νεοελληνικήν γλώσσαν και κυρίως ἐπιδίωξιν αναζητήσεως του ἀνεξαντλήτου πλούτου της μυστικὴς γλώσσης της αγάπης, η οποία καθίσταται τόσον περισσσότερον αἰσθητή, όσον περισσότερον μετέχουν ο νους και η καρδία εις την κατ’επανάληψιν μελέτην του κειμένου».
Θὰ κλείσω ἐδῶ μὲ ἕνα δικό μου κατασκεύασμα σὲ δωδεκασύλλαβο παροξυνόμενο στίχο μὲ ἀκροστιχίδα.
ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗ
ᾌσματα κτίσθηκαν πάμπολλα στὸν κόσμο.
Συγκρινόμενα δέ, τὸ ᾎσμα ᾈσμάτων,
Μαστορεμένο ἀπὸ τὸν Σολομῶντα,
Ἀναγνωρίζεται ὡς πρῶτο ἀφ’ ὅλα.
Αὐτὸν τὸν ὕψιστο ὗμνο τῆς ἀγάπης,
Σταῦρος ὁ ἰατρός, ὁ Μπαλογιάννης,
Μεταφρασμένο σεμνά, μᾶς τὸ προσφέρει,
Ἁπλᾶ καὶ μὲ πολλὲς ὑποσημειώσεις,
Τὴν μέσα, καὶ ἀπ’ τὸ φλοιὸ πιὸ κάτω,
Ὡς πνευματική, ἀποκάλυψι θεία,
Νὰ μπορέσουμε μελετώντας νὰ βροῦμε.
Δημήτριος Πέτρου Ρίζος ἐκ Μελίτης
Τὸ δύο χιλιάδες εἴκοσι ἕνα.
Σὲ δωδεκασύλλαβο ἄτεχνο στίχο
Παροξυνόμενο μὲ ἀκροστιχίδα.
