Στη Γλασκόβη της Σκοτίας ο κόσμος, μέσω της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Κλίμα του ΟΗΕ (31 Οκτ. – 12 Νοεμβ.) επιθυμεί να αξιολογήσει τις οριστικές δεσμεύσεις, που πάρθηκαν με τη συμφωνία του Παρισιού για το μέλλον του πλανήτη μας και να προβεί σε νέες προτάσεις. Η συμφωνία του Παρισιού (2015) δημιούργησε ελπίδα για το δικό μας πλανήτη. Στη συμφωνία αυτή οι κυβερνήτες του κόσμου πήραν την απόφαση να αγωνιστούν ενάντια στην κλιματική αλλαγή και να περιορίσουν τις χειρότερες συνέπειες. Η διάσκεψη της Γλασκόβης θεωρείται ότι είναι η σημαντικότερη διάσκεψη για το κλίμα – γνωστή και ως «Διάσκεψη των Μερών» (COP) – από την εποχή της υπογραφής της Συμφωνίας του Παρισιού το 2015 στον απόηχο του Πρωτοκόλλου του Κιότο του 1997.
Ως γνωστόν, στο Παρίσι συμφώνησαν το 2015 περισσότερες από 190 χώρες (φτωχές και πλούσιες μαζί) σε ένα κοινό στόχο, την υπερθέρμανση του πλανήτη να την περιορίσουν σαφώς κάτω των 20 C και, ει δυνατόν, κάτω από τους 1,50 C.
Ωστόσο, η συμφωνία αυτή δεν κατάφερε να επιλύσει άμεσα το πρόβλημα και η κλιματική κρίση επιδεινώθηκε σε μεγάλο βαθμό. Τα παγόβουνα εξαφανίζονται, το ρεύμα Gulf Stream βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο εδώ και μια χιλιετία, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες απειλούν τη ζωή και τα μέσα υπόστασης του ανθρώπου και των άλλων ζωντανών υπάρξεων στις τέσσερις γωνίες του πλανήτη.
Επιπλέον, σήμερα δεν υφίσταται καμιά προσδοκία και προοπτική ότι, δηλαδή, ο προτεινόμενος στόχος στη συμφωνία για το κλίμα του Παρισιού θα επιτευχθεί, δηλαδή, η υπερθέρμανση του πλανήτη τον αιώνα αυτόν θα περιορισθεί στους 1,50 C.
Με τη σημερινή ταχύτητα της αύξησης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου «η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης στο τέλος του αιώνα θα βρίσκεται σαφώς πάνω από τους καθορισμένους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού των 1,5 έως 2 βαθμών Κελσίου σε σχέση με το προβιομηχανικό επίπεδο», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας της WMO ( Weltorganisation für Meteorologie) Petteri Taalas. Είμαστε πολύ μακριά από το στόχο.
Μέσα σε λίγα χρόνια η αλλαγή του κλίματος έχει καταστεί μια κεντρική πρόκληση για την ανθρωπότητα. Οι επιδράσεις και οι συνέπειες της αυξανόμενης υπερθέρμανσης – λιώσιμο των πάγων, ανύψωση της στάθμης της θάλασσας και προπαντός μια αύξηση ακραίων καιρικών φαινομένων – είναι στο μεταξύ αισθητές σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Λίγες ημέρες πριν από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ στη Γλασκόβη της Σκωτίας ο ΟΗΕ προειδοποιεί τα κράτη μέλη: «τα μέχρι τώρα σχέδια για μείωση του διοξειδίου του άνθρακα CO2 δεν επαρκούν για να επιτευχθούν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015. Δεν είμαστε ούτε πλησίον στους στόχους, τους οποίους καθορίζει η επιστήμη, στους οποίους έπρεπε να είμαστε» τόνισε.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας και πρόεδρος του COP 21 Laurent Fabious έκανε έκκληση στις 24 Οκτωβρίου, σε μια συνέντευξη στη Journal du Dimanche, η COP 26 να γίνει επιταχυντής της δράσης ενάντια στην κλιματική υπερθέρμανση. Συνεχίζοντας η ανθρωπότητα με τη σημερινή τάση, αυτό θα σήμαινε περισσότερους καύσωνες, μεγαφωτιές, πλημμύρες και πείνα, περισσότερη αποψίλωση δασών και μαζική και εξαναγκαστική ανθρώπινη μετανάστευση, με λίγα λόγια καταστροφές, που προκαλούνται παντού στον κόσμο.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Μετεωρολογική Οργάνωση (Organisation météorologique mondiale – ΟΜΜ), περίπου το μισό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από τις ανθρώπινες δραστηριότητες σήμερα παραμένει στην ατμόσφαιρα. Το υπόλοιπο απορροφάται από τους ωκεανούς και τα οικοσυστήματα της Γης (πηγάδια). Ωστόσο, η Παγκόσμια Μετεωρολογική Οργάνωση φοβάται, ότι τα πηγάδια αυτά του CO2 μειώνονται κάτω από την επίδραση της αποψίλωσης των δασών και της αύξησης της θερμοκρασίας του νερού, καθώς επίσης και της οξίνισης αυτού. Και τούτο διότι, ένα κομμάτι του Αμαζονίου «δεν είναι πλέον πηγάδι, αλλά μια πηγή άνθρακα», διαβεβαιώνει το δελτίο της ΟΜΜ.
Οι συνέπειες «θέτουν τους ανθρώπους, τις κοινωνίες και την παγκόσμια οικονομία σε ένα πρωτοφανή κίνδυνο και δημιουργούν νέες μείζονες απειλές ενάντια στη βιοποικιλότητα και την υγεία του ανθρώπου», υπογραμμίζει σε μια ανακοίνωση το Centre Mondial pour l’adaptation (GCA).
Μεγάλες γεωργικές εκτάσεις αλατίζονται, τα ψάρια εξαφανίζονται, τα μικρά κράτη του Ειρηνικού υποφέρουν από την αλλαγή του κλίματος. Υπάρχουν δε και φόβοι για την εξαφάνιση ολόκληρων μικρών κρατών από την ανύψωση της επιφάνειας της θάλασσας.
Θα πρέπει να τονισθεί με έμφαση ότι τα χρησιμοποιούμενα σήμερα γραμμικά μοντέλα συνιστούν μια πλήρης απλοποίηση των κλιματικών επιπτώσεων, και τούτο διότι ο σημερινός κόσμος υπόκειται σε απρόοπτες και ξαφνικές αλλαγές. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο η ζημιά θα είναι, πιθανόν, δυσανάλογη, ακόμη και εκθετική, αλλά ενεδρεύει και ο κίνδυνος με τις αλλεπάλληλες αλληλεπιδράσεις να καταρρεύσει ολόκληρο το σύστημα.
Οι εκπομπές σε παγκόσμιο επίπεδο των αερίων του θερμοκηπίου είναι περίπου κατά 40% υψηλότερες από αυτές του 1990. Το πιο σημαντικό εκλυόμενο αέριο του θερμοκηπίου από τις δραστηριότητες του ανθρώπου είναι το αέριο του διοξειδίου του άνθρακα CO2. Δημιουργείται κυρίως μέσω της καύσης ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο), όπως επίσης κατά την παραγωγή σκυροδέματος (μπετόν).
Επιπλέον, σημαντικά συντελούν στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη οι εκπομπές μεθανίου και οξειδίων του αζώτου (Ν2Ο). Οι εκπομπές μεθανίου προέρχονται κατά 60% από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και κυρίως από τη Γεωργία και Κτηνοτροφία. Τα οξείδια του αζώτου απελευθερώνονται κατά τη χρήση τεχνιτών λιπασμάτων. Σε παγκόσμιο επίπεδο τις περισσότερες επιβλαβείς για το κλίμα εκπομπές τις προκαλεί η Κίνα, ωστόσο, ανά κάτοικο στις πρώτες θέσεις βρίσκονται οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Γερμανία.
Τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι αντικείμενο πολιτικών εκστρατειών, κεντρικών αποφάσεων για αλλαγή νόμων, επιστημονικών μελετών και διεθνών συναντήσεων κορυφής. Η προσαρμογή περιλαμβάνει προωθημένα συστήματα συναγερμού, αναπροσαρμογή των υποδομών, βελτιώσεις στη γεωργία.
Η αλλαγή του κλίματος απειλεί ολόκληρη την ανθρωπότητα. Θα πρέπει να επανεξετάσουμε το σύνολο του σημερινού τρόπου ζωής. Στη βιομηχανία, στη συγκοινωνία, στην κατανάλωση, οι εκπομπές των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου παντού και γρήγορα θα πρέπει να μειωθούν. Σε διαφορετική περίπτωση οι συνέπειες θα είναι αμείλικτες.
Τέλος, για την πλειονότητα των ανθρώπων η αλλαγή του κλίματος χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας. Με εξαίρεση μερικούς συγκεχυμένους μοναχικούς τύπους, σήμερα, κανείς δεν αμφισβητεί πλέον, ότι η αλλαγή του κλίματος έχει προκληθεί από τον άνθρωπο και από τον άνθρωπο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η σημερινή κοινωνία λειτουργεί σε υψηλό βαθμό με καταμερισμό της εργασίας. Η επιστημονική εξειδίκευση, που βασίζεται πάνω σε πολυετή εκπαίδευση, είναι απαραίτητη για να μπορέσει να διεισδύσει σε βάθος και επαρκώς στην έρευνα.
Ευελπιστούμε τα αποτελέσματα της Διάσκεψης να είναι θετικά τόσο για τον πλανήτη μας και τη βιοποικιλότητα, όσο επίσης για τις σημερινές και κυρίως για τις επόμενες γενεές.
Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΣΥΜΕΩΝ
