Σ. Ηλιάδου-Τάχου, Καθηγήτριας Νέας Ελληνικής Ιστορίας, Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Πολιτευτής της ΝΔ.
Κυρίαρχο ρόλο στο ζήτημα της διαχείρισης του μεταναστευτικού προβλήματος στην Ελλάδα διαδραματίζει η ΔΕΜ, η «Διακυβερνητική Επιτροπή Μετανάστευσης» που ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1951 και άρχισε να λειτουργεί το 1952, με έδρα τη Γενεύη, αρχικά με το όνομα «Προσωρινή Διακυβερνητική Επιτροπή Μεταφοράς Μεταναστών εξ Ευρώπης» (PICMME), ύστερα με το όνομα «Διακυβερνητική Επιτροπή Μετανάστευσης εξ Ευρώπης» (ΔΕΜΕ). Σκοπός της ίδρυσής της ήταν να διευθετηθεί το πρόβλημα της επανεγκατάστασης, μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο, εκατομμυρίων ανθρώπων στις πατρογονικές εστίες τους. Τέλος μετονομάστηκε σε «Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης» (ΔΟΜ) και ανέλαβε να καλύψει το μεταναστευτικό πρόβλημα που οφειλόταν σε διάφορες αιτίες, όπως σε πολέμους, επαναστάσεις, φυσικές καταστροφές. Το 2016 υπογράφηκε η συμφωνία ένταξης του ΔΟΜ στον ΟΗΕ. Έτσι ο ΔΟΜ αναγνωρίστηκε ως κορυφαίος οργανισμός για τη μετανάστευση.
Η Ελλάδα υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ΔΟΜ και το Γραφείο του λειτουργεί βάσει της Σύμβασης που είχε υπογραφεί στις 17 Απριλίου 1952. Το 2011, σύμφωνα με στοιχεία της FRONTEX, η Ελλάδα υπήρξε η κύρια πύλη εισόδου των μεταναστών, χωρίς νόμιμα έγγραφα και των αιτούντων άσυλο από την Αφρική και την Ασία. Ο Ν.3907/2011 υπήρξε μια προσπάθεια εδραίωσης ενός συστήματος διαχείρισης της μετανάστευσης, α) μέσα από την λειτουργία ανεξάρτητων Υπηρεσιών Ασύλου, β) μέσα από την ίδρυση των Κέντρων Πρώτης Υποδοχής, και γ) Μέσα από την υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2008/115/EC για την επιστροφή των μεταναστών χωρίς νόμιμα έγγραφα.
Επομένως η συνεργασία ανάμεσα στην εκάστοτε Ελληνική κυβέρνηση και στην ΔΟΜ διέπεται από συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις. Αυτό που συνέβη στην περίπτωση της Φλώρινας εμπίπτει στο διαχειριστικό πλαίσιο που προσδιορίζεται με τον Ν.3907/2011 που υπογράφηκε ανάμεσα στην ελληνική πολιτεία και στον ΔΟΜ ως παγκόσμιο φορέα διαχείρισης του μεταναστατευτικού ζητήματος, μέσω ΟΗΕ. Συγκεκριμένα ο ΔΟΜ, σε συνεργασία με την κυβέρνηση, έκανε πρόσκληση ενδιαφέροντος, η οποία έληξε ως τις 11 Νοεμβρίου 2019, προς τους Έλληνες ξενοδόχους, για να προσφέρουν θέσεις φιλοξενίας προσφύγων, με σκοπό την άμεση δημιουργία θέσεων φιλοξενίας μεταναστών στην ενδοχώρα και την αποσυμφόρηση των νησιών. Η πρόσκληση δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, γιατί προσφέρθηκαν μόνο 800 θέσεις, ενώ υπάρχει διαθέσιμη χρηματοδότηση για 3000 ακόμα. Η επαναπροκήρυξη μελετάται από την κυβέρνηση, αλλά η διάρκεια του συγκεκριμένου προγράμματος λήγει τον Μάρτιο. Η μειωμένη ζήτηση αποδίδεται από τους ειδικούς στην διαφαινόμενη αντίδραση των τοπικών κοινωνιών.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η Ελλάδα ενσωμάτωσε στον νόμο Ν.3907/2011 την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/115/EC, η οποία αφορά στην επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στις χώρες προέλευσης. Επειδή ακριβώς δεν είναι δυνατόν σε συνθήκες οικονομικής κρίσης η Ελλάδα να επωμίζεται μόνη της τις ευθύνες του μεταναστευτικού προβλήματος, θα πρέπει να ακολουθηθούν τα εξής βήματα α) να διαχωρίζονται γρήγορα οι πρόσφυγες από τους παράτυπους μετανάστες β) να ληφθούν μέτρα πρόληψης και περιστολής της παράτυπης μετανάστευσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως μέσω της εφαρμογής αποτελεσματικής πολιτικής επιστροφής, με πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γ) να υπογραφούν συμφωνίες επανεισδοχής με τις χώρες καταγωγής ή προέλευσης των υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου, παρουσίας ή διαμονής σε ένα από τα κράτη μέλη. Και είναι κοινή η διαπίστωση ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ολιγώρησε προς αυτή την κατεύθυνση.
Όσον αφορά τέλος στην περίπτωση των μεταναστών της Φλώρινας που προέρχονται κατά κύριο λόγο από τις χώρες της Αφρικής θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι α) το πρόγραμμα της διαμονής τους στα ξενοδοχεία λήγει τον Μάρτιο β) ότι μπορούμε να πιέσουμε για επιτάχυνση των διαδικασιών πρόληψης και περιστολής της παράτυπης μετανάστευσης, μέσα από την ταυτοποίηση των στοιχείων τους από το κράτος γ) ότι, αν χαρακτηριστούν πρόσφυγες, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία εγκαταλείπουν την στέγη που τους παρασχέθηκε, όταν ανήκαν στην κατηγορία των αιτούντων άσυλο, και θα πρέπει να αναζητήσουν τρόπους για να αυτοσυντηρηθούν και επομένως, λογικά, δεν θα παραμείνουν στην Φλώρινα, όπου η ανεργία είναι πάνω από 40%.
Σχετικά τώρα με τον ρόλο των τοπικών φορέων, απαιτείται εγρήγορση και ενημέρωση. Η συζήτηση στο Δημαρχείο φανέρωσε πως σημαντικό μέρος των τοποθετήσεων διακρινόταν για την άγνοια του συγκεκριμένου πλαισίου της μετανάστευσης σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, πλαισίου νομοθετικού και κοινωνικο-οικονομικού. Για παράδειγμα δεν μπορούμε να εγκαλούμε τον Δήμαρχο γιατί δεν όρθωσε το ανάστημά του στον.. ΟΗΕ !!. Μπορούμε όμως να εκφράζουμε απορία για τους όρους που τέθηκαν και αφορούν στην επιλογή μεταναστών που θα είναι οικογενειάρχες, προϋπόθεση που απευθύνεται σε ποιον ακριβώς; Νομίζω πως η συγκεκριμένη προϋπόθεση απευθύνεται μόνο σε μας τους ίδιους ως κοινό που αρέσκεται στις ανεκπλήρωτες προσδοκίες και στις ατελέσφορες διαπραγματεύσεις.
Για μια φορά τέλος πάντων ας αρθούμε όλοι μας στο ύψος των περιστάσεων. Και ας επιστρατεύσουμε ως πολίτες της Ευρώπης την λογική μας : σε μια περιοχή με εξαιρετική ανεργία που πρέπει να θέσει ως στόχους της την ανάπτυξη, την δημιουργία οδικών, διαμετακομιστικών, οικονομικών δικτύων και δομών, την προσέλκυση τουριστών και επενδυτών, την ενδυνάμωση της παιδείας, την προβολή του πνευματικού πολιτισμού, δεν μας μένουν πολλά να κάνουμε στην περίπτωση που οι συγκυρίες, παγκόσμιες ή ευρωπαϊκές ή εθνικές επιτάσσουν την βραχυχρόνια ή την μεγαλύτερης διάρκειας παραμονή των νόμιμων μεταναστών στην περιοχή μας.
Το σημαντικότερο κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις είναι να αναζητήσουμε τους τρόπους με τους οποίους οι μετανάστες, όχι οι παράτυποι, αλλά οι νόμιμοι, μπορούν να ενσωματωθούν στις δομές της κοινωνίας μας και να γίνουν λειτουργικά μέλη της . Και τέτοιοι τρόποι είναι μόνο η εκπαίδευση και ο πολιτισμός. Και στα δύο μέχρι σήμερα δεν έχουν γίνει πολλά.
