ΟΥΔΕΝ Η ΜΑΘΗΣΙΣ, ΑΝ ΜΗ ΝΟΥΣ ΠΑΡΗ
ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ
Τίποτε δεν αξίζει η μάθηση, αν δεν συνοδεύεται από νοημοσύνη, τονίζει ο μεγάλος Αθηναίος κωμωδιογράφος της αρχαιότητας.
Η μάθηση επιτυγχάνεται κυρίως στα γράμματα – εκπαίδευση σε σχολεία, αλλά και σε διάφορα επαγγέλματα και τέχνες πρακτικές που δεν μεσολαβεί η φοίτηση σε σχολεία.
Στη σύγχρονη εποχή όλα σχεδόν τα επαγγέλματα χρειάζονται να έχουν γραμματικές γνώσεις της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης λόγω των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής και των αυτοματισμών. Σε όλους τους τύπους των σχολείων εκπαίδευσης απαραίτητη καθίσταται η γνώση – εκμάθηση δεξιοτήτων και απόκτηση πληροφοριών από διαφορετικές επιστήμες σε στέρεες βάσεις του νου.
Η αποστήθιση – παπαγαλία θεωρητικών γνώσεων που γινόταν παλιότερα στα σχολεία, χρησίμευε ως απομνημόνευση ολίγων ημερών χωρίς καμία θεμελίωση ενσωματωμένη στο μυαλό, ως γνώση παντοτινή και καρποφόρα. Οι μαθητές της απομνημόνευσης μάθαιναν σαν ένα ποίημα το μάθημα χωρίς καν να έμπαιναν βαθύτερα στην ουσία των γνώσεων που διδάσκονταν. Η εξέταση και η παράδοση μαθημάτων των διδασκόντων ήταν τυποποιημένη αντίστοιχα και ο διάλογος ήταν ελάχιστος πλην εξαιρέσεων. Τα μαθήματα που δεν χρειάζονταν προβληματισμό, όπως θέλουν σκέψη τα προβλήματα των μαθηματικών, η απομνημόνευση λειτουργούσε σε βάρος της αφομοίωσης γνώσης, ουσιαστικής εμπέδωσης των μαθημάτων. Όσοι έλεγαν το μάθημα για παράδειγμα της Ιστορίας, Θρησκευτικών, Γεωγραφίας χωρίς να παραλείψουν καμία λέξη από το βιβλίο, έπαιρναν βαθμό άριστα ενώ όσοι αφηγούνταν το περιεχόμενο της ύλης του βιβλίου με δικό τους λεξιλόγιο μετουσίωσης της γνώσης, κατατάσσονταν στη μεσαία βαθμολογία – επίδοση.
Το σύστημα αυτό της απομνημόνευσης κράτησε μεταπολεμικά τουλάχιστο για τρεις δεκαετίες και η στείρα πραγματικά γνώση εγκαταλείφθηκε ως αναχρονιστική και προ παντός αντιπαραγωγική για τη γνώση, ακριβέστερα για τη μετάδοση και αφομοίωσή της.
Ολοένα και περισσότερο σήμερα η διαλογική μορφή της μετάδοσης της γνώσης εφαρμόζεται σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης με μεθόδους σύγχρονες και πολύ επιτυχημένες.
Η καθολική συμμετοχή των μαθητών στο διάλογο της διδακτέας ύλης θέτει σε κίνηση όλες τις δυνάμεις της νόησης και της γνώσης με τρόπο δημιουργικό και αποδεκτό από όλους. Το δημοκρατικό κλίμα της συζήτησης με τάξη και ευκοσμία συντονισμού του λόγου από τον διδάσκοντα, είναι ό,τι καλύτερο για τους στόχους της διδασκαλίας. Η προειδοποίηση για τεστ – γραπτές ασκήσεις σε τακτό χρόνο – περίοδο δεκαπενθήμερη – μηνιαία ανά μάθημα συμπληρώνουν τις δύο όψεις της επίδοσης προφορικού διαλόγου και γραπτής εξέτασης με ακρίβεια και δικαιοπραξία.
Το γνωστικό επίπεδο των μαθητών κάθε τάξης είναι γνωστό άμεσα στους διδάσκοντες ανά πάσα στιγμή με την ενεργοποίηση προφορικών και γραπτών εξετάσεων, όπως προαναφέραμε με τρόπο ασφαλή και παραγωγικό και αγαπητό για τους μαθητές, εφόσον υπάρχει η διάθεση διδάσκοντα και όλων των διδασκομένων καθημερινά.
Η ενασχόληση και η εμπειρία μου ως μαθητή και διδάσκοντα επί πενήντα έτη συνολικά, με έπεισε πλήρως για την υιοθέτηση μεθόδων που ενεργοποιούν τις διανοητικές μας δυνάμεις για την παροχή και αποδοχή της γνώσης σε στέρεες βάσεις μετάδοσής της.
Όχι τυποποίηση – κλειστή απομνημόνευση γνώσεων, αλλά υπεύθυνη και ελεγχόμενη συζήτηση – ανοιχτή σκέψη για «το χτίσιμο» των γνώσεων από τα απλά στα δύσκολα και από τη σύνθεση στην ανάλυση και αντιστρόφως για την κίνηση ερωτημάτων και απαντήσεων στην μέγγενη του διαλόγου και εξαγωγή συμπερασμάτων.
Ανάγκη τελικά έχουμε από ανθρώπους μυαλωμένους σε όλα τα επαγγέλματα και προπαντός εγγράμματους με ανοιχτό ορίζοντα και όχι γραμματισμένους στενοκέφαλους μη αποδεκτούς στην καθημερινή απαίτηση της ζωής της κοινωνίας.
ΠΕΤΡΟΣ ΠΡ. ΓΟΥΛΙΟΣ
