Η Ιστορία του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας από την ίδρυσή του ως την παρούσα συγκυρία
Σ. Ηλιάδου-Τάχου Καθηγήτριας Νέας Ελληνικής Ιστορίας και Ιστορίας της Εκπαίδευσης.
Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (ΠΔΜ) ιδρύθηκε με το Π.Δ. 92/2003 (Φ.83/11-4-2003) και άρχισε τη λειτουργία του το 2003. Από 1-1-2004 μεταφέρθηκε και το προσωπικό (μέλη ΔΕΠ, ΕΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ και διοικητικό προσωπικό). Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας διοικούνταν από Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή η οποία είχε Πρόεδρο τον Καθηγητή Χρήστο Μασσαλά, η οποία ήταν διορισμένη από την κυβέρνηση. Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας ήταν δηλαδή μη αυτοδιοίκητο και τα μέλη ΔΕΠ δεν εξέλεγαν πρύτανη.
Τα πρώτα Τμήματα του ΠΔΜ ήταν τα τέσσερα Τμήματα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου που έδρευαν στη Δυτική Μακεδονία. Επρόκειτο για το Τμήμα Μηχανικών της Κοζάνης που ήταν αυτοδύναμο, για το Τμήμα Δημοτικής εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής Φλώρινας που ήταν αυτοδύναμο, για το Τμήμα Νηπιαγωγών της Παιδαγωγικής Σχολής Φλώρινας που ήταν αυτοδύναμο και το Τμήμα Βαλκανικών σπουδών που δεν ήταν αυτοδύναμο.
Για να γίνει αυτοδιοίκητο το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας έπρεπε να γίνουν αυτοδύναμα όλα τα τμήματά του, σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 2454/1997 και μάλιστα του άρθρου 15. Επομένως από τα Τμήματα του νέου πανεπιστημίου το μόνο Τμήμα που έπρεπε να γίνει αυτοδύναμο ήταν το Τμήμα Βαλκανικών σπουδών που διοικούνταν από Προσωρινή Γενική Συνέλευση αποτελούμενη κυρίως από Καθηγητές πρώτης βαθμίδας των δύο Τμημάτων της Παιδαγωγικής Σχολής. Από την Παιδαγωγική Σχολή προερχόταν και ο εκάστοτε Πρόεδρός του. Αν γινόταν λοιπόν αυτοδύναμο το Τμήμα Βαλκανικών σπουδών, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας θα γινόταν αυτοδύναμο και δεν θα διοικούνταν πια από Προσωρινή Γενική Συνέλευση. Και το σπουδαιότερο δεν θα κινδύνευε να καταργηθεί, όπερ δυστυχώς και εγένετο.
Ποιες όμως ήταν οι προϋποθέσεις του Νόμου για να γίνει ένα Τμήμα αυτοδύναμο και να γίνει κατ επέκταση το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας αυτοδιοίκητο; Σύμφωνα με το νόμο 2454/1997, άρθρο 15, 2, για να γίνει αυτοδύναμο ένα Τμήμα έπρεπε να έχει 9 μέλη ΔΕΠ, δύο από τα οποία έπρεπε να βρίσκονται στη βαθμίδα του Καθηγητή. Το θέμα ήταν απλό. Το Βαλκανικών είχε τα 9 μέλη ΔΕΠ. Δεν είχε 2 τακτικούς Καθηγητές. Υπήρχαν όμως δύο εναλλακτικές: α) υπήρχε η δυνατότητα να μετακινηθούν για ελάχιστους μήνες κάποιοι Καθηγητές από τα άλλα Τμήματα (Δημοτικής, Νηπιαγωγών) –το αυτοδιοίκητο εκεί ήταν διασφαλισμένο και δεν μπορούσε με τίποτα να αρθεί- για να επιτευχθεί χωρίς κόστος το αυτοδιοίκητο στο Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών. β) Ήταν δυνατόν να εξελιχτούν δύο από τους Αναπληρωτές Καθηγητές του Τμήματος Βαλκανικών σπουδών άμεσα σε πρωτοβάθμιους Καθηγητές, με επιτάχυνση της προκήρυξης δύο θέσεων Καθηγητών. Δεν λήφθηκε όμως πρόνοια για κανένα από τα δύο που προαναφέρθηκαν, με αποτέλεσμα να μην επιτευχθεί το αυτοδιοίκητο του Τμήματος Βαλκανικών Σπουδών.
Όταν μπήκε θέμα «σχεδίου Αθηνά» επικράτησε η λογική ότι κόβονταν εκείνα τα Πανεπιστήμια που δεν είχαν πετύχει το αυτοδιοίκητο. Έτσι την περίοδο του σχεδίου Αθηνά είχε σχεδόν καταργηθεί το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, σύμφωνα με τους κανόνες του σχεδίου Αθηνά, αφού ίσχυε ο νόμος που είπαμε, ότι δηλαδή για να γίνει αυτοδιοίκητο το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας έπρεπε να είναι αυτοδύναμα όλα τα Τμήματα του πανεπιστημίου. Επιλέχτηκε λοιπόν η λύση να καταργηθεί το τμήμα που δεν υπήρχε πια χρόνος να γίνει αυτοδύναμο, δηλαδή το Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών. Έτσι με ΠΔ το 2013, το Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών καταργήθηκε και συγχωνεύθηκε με το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Και πάλι όμως υπήρχε πρόβλημα για το αυτοδιοίκητο του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, μια και για να μην κινδυνεύει με κατάργηση το Πανεπιστήμιο έπρεπε να αλλάξει ο Νόμος που πρόβλεπε ότι προϋπόθεση για αυτό ήταν να υπάρχουν 4 Τμήματα αυτοδύναμα. Έτσι, μετά από πιέσεις προς τον τότε Υπουργό Παιδείας Δ. Αρβανιτόπουλο των βουλευτών της Δυτικής Μακεδονίας Στάθη Κωνσταντινίδη (ΝΔ Φλώρινας), Μιχάλη Παπαδόπουλου (ΝΔ Κοζάνης), Πάρη Κουκουλόπουλου (ΠΑΣΟΚ), άλλαξε ο νόμος ν. 2454/1997 αρ. 15 που αφορούσε στην αυτοδυναμία του πανεπιστημίου. Ο νέος Νόμος προσαρμόστηκε απόλυτα στα δεδομένα πια του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, πέρασε μέσα σε ένα άσχετο Νομοσχέδιο και σε αυτόν αναγραφόταν ότι:
«…τα Α.Ε.Ι. τα οποία διοικούνται από Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή αποκτούν αυτοδυναμία μόλις λειτουργήσουν αυτοδύναμα δύο (2) Σχολές τους».
Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας είχε δύο Σχολές, την Πολυτεχνική Σχολή της Κοζάνης που ήταν από την αρχή αυτοδύναμη και την Παιδαγωγική της Φλώρινας με τα 2 Τμήματά της.
Επομένως ενέπιπτε στις προϋποθέσεις του νέου νομοθετικού πλαισίου που είχε δημιουργηθεί αποκλειστικά για να διασώσει το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, αφού η μόνη προϋπόθεση για να διασωθεί ήταν να αποκτήσει αυτοδυναμία. Έτσι δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις της αυτοδυναμίας του πανεπιστημίου και εκλέχτηκε ο πρώτος πρύτανης.
Από το σημείο αυτό και πέρα θα συνεχίσουμε αναφερόμενοι στο πολυνομοσχέδιο που πρόκειται να ψηφιστεί από την παρούσα Βουλή και θα αναλύσουμε τις διαφαινόμενες συνέπειές του για την Δυτικής Μακεδονία και ιδιαίτερα για τον νομό της Φλώρινας.
