Σ. Ηλιάδου-Τάχου, Καθηγήτριας Νέας Ελληνικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Ξεκινώ το άρθρο μου με μια αφήγηση: όταν η Καλλιρρόη Παρρέν, η ιδρύτρια του Λυκείου των Ελληνίδων πίεζε τον Δεληγιάννη, Πρωθυπουργό τότε της Ελλάδος, να επιτραπεί στις γυναίκες να εγγραφούν και να φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο, υπεύθυνος πολιτικός παράγοντας της υπέδειξε να ασκήσει πίεση για την παραχώρηση στις γυναίκες του δικαιώματος ψήφου, με την επισήμανση πως, για να προσέξουν οι πολιτικοί της εποχής εκείνης τα αιτήματα των γυναικών, έπρεπε αυτές να συμμετέχουν στην πολιτική, με δικαιώματα. Μεταφερμένο λοιπόν αυτό στο σήμερα, μας οδηγεί σε μια εικασία, που απομένει να τεκμηριωθεί: για να μειωθεί ή για να εξαλειφθεί η ανεργία των γυναικών στο νομό της Φλώρινας, αναγκαία θα θεωρήσω την αύξηση της παρουσίας των γυναικών στην πολιτική σκηνή του νομού. Παρόλα αυτά, το πείραμα που επιχειρήθηκε στις δημοτικές και αυτοδιοικητικές εκλογές στο νομό της Φλώρινας, αλλά και στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με την υποχρεωτική συμμετοχή των γυναικών, με ποσοστό 40% στα ψηφοδέλτια, δεν απέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα: στην περιφερειακή ενότητα Φλώρινας δεν εκλέχτηκε ούτε μία γυναίκα, ενώ σε ότι αφορά στον Δήμο της Φλώρινας, σε σύνολο 4 συνδυασμών και 33 υποψηφίων εκλέχτηκαν μόνο 5 γυναίκες, δηλαδή μόλις το 15%, που απέχει πολύ από το νομοθετημένο 40% της συμμετοχής.
Οι αιτίες σχετίζονται με την μειονεκτική θέση της γυναίκας στο νομό, η κυριότερη αιτία της οποίας είναι η ανεργία που μαστίζει τον γυναικείο πληθυσμό στην Φλώρινα. Γιατί η ανεργία απαξιώνει τις γυναίκες και τις υποβαθμίζει κοινωνικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι, στη σύγχρονη εποχή, οι δυνατότητες πρόσβασης των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι διευρυμένες. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης που οδηγήθηκαν στην ανεργία είναι οι γυναίκες.. Και αναφέρομαι κυρίως σε κρίσεις, όπως η σημερινή, που εξαχρείωσαν το βιοτικό επίπεδο των μικρομεσαίων στρωμάτων, αποσύνθεσαν τον παραγωγικό ιστό και εξώθησαν σε έξοδο από την παραγωγή το πιο ευάλωτο κομμάτι του πληθυσμού, τις γυναίκες.
Σύμφωνα με τον εποχικά προσαρμοσμένο δείκτη ανεργίας για τον Ιανουάριο του 2018, που ανακοίνωσε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), τον Ιανουάριο του 2018, η ανεργία έφτασε το 26,2%, ενώ πρώτη στη ανεργία γενικά έρχεται η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής , στην οποία τον Ιανουάριο του 2018 η ανεργία έφτασε το 26,2%. Εκείνο όμως που αξίζει να σχολιάσουμε, είναι ότι η ανεργία είναι ιδιαίτερα μεγάλη στις γυναίκες της περιφέρειας της Δυτικής Μακεδονίας και είναι περίπου 8% μεγαλύτερη από εκείνη των ανδρών της ίδιας περιφέρειας. Συγκεκριμένα, το ποσοστό της ανεργίας στις γυναίκες, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, έφτασε τον Ιανουάριο του 2018 στο 25,6%, ενώ η ανεργία στους άντρες έφτασε τον Ιανουάριο στο 16,7%. Ειδικά, στο νομό της Φλώρινας, το φαινόμενο της ανεργίας πλήττει ιδιαίτερα το γυναικείο πληθυσμό. Η αποβιομηχάνιση, που έπληξε την περιοχή, μετά το κλείσιμο μεγάλων βιομηχανιών ιματισμού, που απασχολούσαν κατά κύριο ποσοστό γυναίκες, τροφοδότησε την ανεργία των γυναικών στο νομό. Οι υπολογιζόμενες θέσεις απασχόλησης που χάθηκαν, αντιπροσωπεύουν έναν μεγάλο αριθμό για τα δεδομένα του νομού. Από την άλλη, η αποβιομηχάνιση μακράς διάρκειας στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και πολύ περισσότερο στην Φλώρινα, είναι ιδιαίτερα υψηλή, ενώ το 2001, οι μακροχρόνια άνεργες γυναίκες αποτελούσαν το 65% των μακροχρόνια ανέργων, ένα ποσοστό που υπερέβαινε κατά πολύ τον εθνικό μέσο όρο.
Άλλες αιτίες που αναφέρουμε είναι η απουσία ουσιαστικών βιομηχανικών επενδύσεων, η διαφαινόμενη πώληση των μονάδων της ΔΕΗ που απασχολούσαν και γυναίκες, η φθίνουσα πορεία που ακολουθούν οι τομείς της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν εξαιτίας της υπερφορολόγησης που επέβαλε η κυβέρνηση στις μικρές επιχειρήσεις, τις οποίες είχαν δημιουργήσει στην αγορά, κυρίως γυναίκες. Επιπλέον, το κλείσιμο ή η μετακίνηση μεγάλων βιομηχανικών μονάδων, από τη βιομηχανική ζώνη της Φλώρινας, άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό της περιοχής. Η παράλληλη απουσία κινήτρων, από τη μεριά του κράτους, στο πλαίσιο ενός στρατηγικού σχεδιασμού, σε μακροεπίπεδο και η συνακόλουθη έλλειψη ουσιαστικών βιομηχανικών επενδύσεων, σε συνδυασμό με την αρνητική πορεία της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, και την αδυναμία ή την αβελτηρία της πολιτείας να εφαρμόσει πολιτικές απασχόλησης στο νομό της Φλώρινας, όλα μαζί έπληξαν, κυρίως τις γυναίκες. Ακόμα, η εγκατάλειψη της οικοτεχνίας στο νομό, στην οποία απασχολούνταν οι γυναίκες κατασκευάζοντας φλοκάτες, χαλιά, μάλλινα, τοπικά γλυκά κουταλιού, συνέβαλε επίσης στην αύξηση της ανεργίας.
Επιπλέον, αν αναρωτηθούμε γιατί όλα αυτά πλήττουν πρώτιστα τις γυναίκες, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα, πως μια σημαντική αιτία είναι το έλλειμμα επαγγελματικής κατάρτισης, που χαρακτηρίζει έναν μεγάλο αριθμό γυναικών, γεγονός που οφείλεται στην μη πραγματιστική εκπαιδευτική πολιτική των κρατικών φορέων. Εκείνο όμως που θεωρώ ότι συνιστά μεγάλο πρόβλημα για την καταπολέμηση της ανεργίας των γυναικών της περιοχής, είναι το γεγονός ότι δεν καταβλήθηκε προσπάθεια, από κανέναν φορέα στο νομό, για την εκπόνηση μιας αξιόπιστης στρατηγικής μελέτης, για την ανάπτυξη εκείνων των σχολών κατάρτισης, εξειδίκευσης ή έρευνας, οι οποίες ανταποκρίνονται στις γνώσεις που είναι αναγκαίες για την εξυπηρέτηση των αναγκών της τοπικής αγοράς. Από την άλλη, η υπερσυγκέντρωση των γυναικών, αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στον τριτογενή τομέα παραγωγής, στο νομό της Φλώρινας, δημιούργησε επίσης κορεσμό. Κατά συνέπεια, η αδυναμία απορρόφησης των γυναικών στο δημόσιο τομέα, ενέτεινε το ζήτημα της ανεργίας των γυναικών στον νομό.
Τέλος, εκείνο που δεν έχουμε επισημάνει είναι ότι η ανεργία των γυναικών στις μέρες μας έχει πολλές μορφές. Ειδικότερα, στις μετρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ δεν συνυπολογίζονται οι έμφυλες ανισότητες στην αγορά εργασίας, όπως η άνιση αμοιβή για ίση προσφορά εργασίας, στις γυναίκες του ιδιωτικού τομέα, σε όλη την Ελλάδα και ειδικότερα στο νομό της Φλώρινας. Η ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα, η εφαρμογή των ελαστικών μορφών εργασίας, οι οποίες από το 2013 αυξήθηκαν και έφτασαν σε ποσοστό 52,1%, η πρόκριση της μερικής απασχόλησης των γυναικών, θα εντείνουν ιδίως στο μέλλον την εκμετάλλευση της γυναικείας εργασίας.
Επειδή όμως η θετική αντιπροσφορά είναι αναγκαία, θα πρέπει να απαριθμήσουμε τις προϋποθέσεις που επιβάλλεται να δημιουργηθούν στο νομό της Φλώρινας για να μειωθεί η ανεργία των γυναικών, με την πεποίθηση πως οι νέοι άνθρωποι έχουν καταλάβει, πόσο σημαντικό είναι να δουλεύουν οι γυναίκες τους, οι μητέρες τους, οι αδερφές τους και να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα. Γυρίζω λοιπόν στην δημοσιογράφο Καλλιρρόη Παρρέν, την οποία μνημόνευσα στην αρχή, αναφέροντας ότι αυτή αγωνίστηκε για τρία πράγματα: για το δικαίωμα των γυναικών στην μόρφωση, στην εργασία και στην πολιτική έκφραση. Για να πετύχει το πρώτο η Παρρεν, ίδρυσε, σχεδόν χωρίς κρατική επιχορήγηση, τα «Κυριακά σχολεία» για τις γυναίκες που δούλευαν τις προηγούμενες μέρες και ήθελαν να βελτιώσουν το επίπεδο κατάρτισής τους ή να μάθουν γράμματα. Για να πετύχει το δεύτερο, την εργασία των γυναικών, φρόντισε να έρθει σε επαφή και να προσληφθούν ως κεντήτριες, γαζώτριες, ράφτρες στις βιοτεχνίες της περιόδου. Και τέλος, για να εξασφαλίσει και τους δύο προαναφερθέντες στόχους, πάλεψε για την ψήφο των γυναικών, εξαιρετικά σημαντική παράμετρο για την διεκδίκηση και των λοιπών δικαιωμάτων τους, όπως το κατέθεσα στην αρχή.
Επομένως και με βάση όσα προαναφέρθηκαν συμπεραίνουμε ότι, σε μια εποχή σαν την σημερινή, που οι γυναίκες έχουν κατακτήσει τόσο σημαντικούς στόχους, ο αγώνας για την άρση της γυναικείας ανεργίας στο νομό της Φλώρινας περνάει μέσα από την αυξημένη συμμετοχή τους, στα κέντρα λήψης των αποφάσεων: στην Περιφέρεια, στον Δήμο, στην Βουλή. Για να βοηθήσει η γυναίκα, χάρις στην γυναικεία ευαισθησία και τον δυναμισμό της, τις γυναίκες του Δήμου, της περιφέρειας, του νομού, να βρουν εργασία και να εξασφαλίσουν κοινωνικό κύρος . Και οπωσδήποτε μια τέτοια προοπτική είναι συμφέρουσα σε ολόκληρη την οικογένεια.
Εμπρός λοιπόν, ας κάνουμε την αλλαγή. Και στην Φλώρινα. Ας ψηφίσουμε γυναίκες. Η Καλλιρρόη Παρρέν μας δείχνει τον δρόμο..
