ΗΡΩΪΔΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ
Στὸν ἀγώνα γιὰ τὴν Ἐλευθερία οἱ γυναῖκες δὲν ἔμειναν ἀμέτοχες. Ὄχι μόνον πολέμησαν, ἀλλὰ πολλὲς ξεπέρασαν σὲ ἡρωϊσμό καὶ τοὺς ἄνδρες.
Θὰ ἀναφέρουμε μερικές.
ΔΕΣΠΩ ΜΠΟΤΣΗ
Μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὴν σουλιώτικη οἰκογένεια τῶν Σεχαίων καὶ ἐγκατεστημενη στὴν Ρισιάνα ἀπὸ τὸ 1802 ὡς φόρου ὑποτελεῖς στὸν Ἀλῆ Πασᾶ, μὲ ἀσχολία στὴν γεωργία.
Στὸ ξέσπασμα τοῦ κυνηγητοῦ τῶν Σουλιωτῶν ἀπὸ τὸν Ἀλῆ Πασᾶ, τὸ 1803, Τουρκαλαβνοὶ στρατιῶτες ἐπιτέθηκαν στὶς ἐκεῖ ἐγκατεστημένες οἰκογένειες Σουλιωτῶν.
Ἡ Δέσπω Μπότση, μέσα στὴν ἀντάρα τῆς μάχης ὀχυρώνεται στὸν πύργο τῆς περιοχῆς, τὸ Κάστρο τῆς Ρηνιάσας, γνωστότερο μὲ τὸ ὄνομα «Πύργος τοῦ Δημουλᾶ», καὶ σήμερα «Κάστρο τῆς Δέσπως». Ἐκεῖ καὶ ἀμύνεται ἡρωϊκά. Πολεμάει σὰν Σουλιώτισσα. Μαζί της, οἱ νύφες καὶ τὰ ἐγγόνια της. Ὅλοι μὲ μιὰ ψυχὴ καὶ μὲ τὴν ἴδια σουλιώτικη καρδιά. Καὶ ὅταν τελειώνουν τα φυσέκια, καλεῖ τὶς νύφες της καὶ τὰ ἐγγόνια, νὰ τῆς ποῦν τί προτιμᾶνε, τὸν θάνατο ἢ τὴν ἄτιμη σκλαβιά. «Παιδιά μου, εἶπε, τί προτιμᾶτε, τὸν θάνατο ἢ τὴν ἄτιμη σκλαβιά;». Κι ὅλα, τότε, μὲ μιὰ φωνὴ φώναξαν: «Τὸν θάνατο, μάνα, τὸν θάνατο!»
Κι ὕστερα ὁ πύργος τοῦ Δημουλᾶ ἔγινε δεύτερο Κούγκι. Παίρνει ἡ Δέσπω τὸν δαυλό, βάζει φωτιὰ στὸ βαρέλι μὲ τὸ μπαρούτι καὶ ὅλες ἔγιναν ὁλοκαύτωμα!
Τὸ ὁλοκαύτωμα, ἀντιλαλεῖ ὡς τὰ σήμερα μὲ τὸ δημοτικὸ τραγούδι·
Ἀχὸς βαρὺς ἀκούεται, πολλὰ τουφέκια πέφτουν.
Μήνα σὲ γάμο ρίχνονται, μήνα σὲ χαροκόπι;
Οὐδὲ σὲ γάμο ρίχνονται ουδὲ σὲ χαροκόπι.
ἡ Δέσπω κάνει πόλεμο μέ νύφες καὶ μ’ ἀγγόνια.
Ἀρβανιτιὰ τὴν πλάκωσε στοῦ Δημουλᾶ τὸν πύργο:
“Γιώργαινα, ρίξε τ’ ἄρματα, δὲν εἶναι ἐδῶ τὸ Σούλι.
ἐδῶ εἶσαι σκλάβα τοῦ πασᾶ, σκλάβα τῶν Ἀρβανίτων”.
“Τὸ Σούλι κι ἂν προσκύνησε, κι ἂν τούρκεψεν ἡ Κιάφα,
ἡ Δέσπω ἀφέντες Λιάπηδες δὲν ἔκαμε, δὲν κάνει”.
Δαυλὶ στὸ χέριν ἅρπαξε, κόρες καὶ νύφες κράζει:
“Σκλάβες Τούρκων μὴ ζήσωμε, παιδιά μ’, μαζί μου ἐλᾶτε”.
καὶ τὰ φυσέκια ἀνάψανε, κι ὅλοι φωτιὰ γενῆκαν.
Με την επιμέλεια του Δρ. Θεολογίας – Φιλολόγου Δημητρίου Ρίζου
