ΔΙΑ ΜΟΧΘΩΝ ΒΑΙΝΕΙ Η ΑΡΕΤΗ
ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
Με κόπους στηρίζεται και βαδίζει η αρετή – το άριστο προσόν, τονίζει ο μεγάλος τραγικός ποιητής Αθηναίος, που μαζί με τους άλλους δύο: Αισχύλο και Σοφοκλή, μεγαλουργούν μέχρι σήμερα τα θεατρικά τους έργα στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η λέξη αρετή από το αρχαίο ρήμα αραρίσκω σημαίνει προσαρμόζω, συνηθίζω τον εαυτό μου σε οποιαδήποτε δύσκολη δουλειά για να ολοκληρώσω ένα έργο. Η λέξη αρετή επίσης παράγεται και από το επίθετο αγαθός – αμείνων – άριστος στον υπερθετικό βαθμό, που σημαίνει βαθύτατη καλοσύνη – ανθρωπιά. Οι μεγάλοι κόποι επομένως συνοδεύουν την αρετή και την αναδεικνύουν ως εξαιρετικό προσόν – προτέρημα μεγάλης ανθρωπιστικής αξίας.
Με έργα και όχι με λόγια πορεύεται στη ζωή ο άνθρωπος της αρετής, ως πυξίδα σωστού του προσανατολισμού σε ολόκληρη τη ζωή του και μεταλαμπαδεύει το φως που εκπέμπουν τα έργα του και στους γύρω συνανθρώπους του υποδειγματικά. Μάχεται ειρηνικά με όλες τις δυνάμεις του εφόρου ζωής για να προσφέρει όσο μπορεί περισσότερο έργο κυρίως στους άλλους και λιγότερο στον εαυτό του με κάθε τρόπο, χωρίς να λυγίζει από τους κόπους και τα προβλήματα που ανακύπτουν και πρέπει να επιλυθούν με ορθολογικό τρόπο πάντοτε.
Λίγοι συμπολίτες μας ανάμεσά μας ακολουθούν τον δρόμο της αρετής, επειδή είναι βαρύ και ασήκωτο το φορτίο που επωμίζονται. Οι περισσότεροι αρέσκονται στα εύκολα και όχι στα πολύ δύσκολα.
Η αρετή δεν είναι απλό προτέρημα, αλλά πολυσύνθετη αξία. Μέσα της αναβλύζει η δικαιοσύνη, η εντιμότητα, η φιλαλήθεια, η εργατικότητα, η αγάπη, η ανθρωπιά σε όλο της το μεγαλείο. «Αρετής βέβαια δ’ εισίν αι κτήσεις μόναι» (Σοφοκλής Ανθολόγιο Στοβαίου). Μόνο της αρετής οι κατακτήσεις είναι σταθερές.
Με το παραπάνω σκεπτικό, μπορεί να έχουμε πολλούς γραμματισμένους – εγγράμματους με πτυχία, αλλά μορφωμένους με όλα τα χαρακτηριστικά της αρετής λίγους. Παρόλο που διδάσκεται η ανθρωπιστική παιδεία στη μέση εκπαίδευση και σε πολλές σχολές των Πανεπιστημίων, έχουμε κατά παράδοξο τρόπο έλλειμμα αληθινής – πραγματικής παιδείας. Πολλοί πτυχιούχοι ανωτάτων σχολών δεν διακρίνονται στην πράξη, στην καθημερινή ζωή για την ανωτερότητα αφομοίωσης των γνώσεων, αλλά για την προχειρότητα επιφανειακών και όχι μετουσιωμένων γνώσεων στη συμπεριφορά τους.
Πολλές φορές συναντούμε ολιγογράμματους ολοκληρωμένους ανθρώπους που διδάχθηκαν από την καθημερινή τριβή στην κοινωνία και μας αφήνουν τις καλύτερες εντυπώσεις. Τέτοιοι συνάνθρωποί μας έχουν πλούσια κοινωνική μόρφωση και η συμπεριφορά τους δεν προσκρούει στα καθιερωμένα πρότυπα της ανθρωπιάς. Επαγγελματίες της βιοπάλης του μόχθου και του ιδρώτα, βρίσκονται πολλές φορές σε ορθή σχέση σε όλες τις εκδηλώσεις με τους συμπολίτες τους. Η πράξη επομένως και όχι η θεωρία μόνο, διδάσκει απευθείας τον άνθρωπο στη ζωή πώς πρέπει επιτυχημένα να συμπορευθεί με τους άλλους.
Το αποκαρδιωτικό συναπάντημα στην καθημερινή πραγματικότητα τύπων της ψευτιάς και της απατεωνιάς ίσως να μας θλίβει πολύ, τόσο από εγγράμματους όσο και από ολιγογράμματους, αλλά αυτή είναι η οδυνηρή αλήθεια και πρέπει να τη δεχόμαστε ως ρεαλιστές – πραγματιστές, όπως έχει διαμορφωθεί και δεν αλλάζει με τίποτε, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς μεταξύ μας.
Η κοινωνικοποίηση που έχει στόχο κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα σε όλες τις χώρες του κόσμου, αναλύεται σε ένταξη όλων των μαθητών και φοιτητών σε διαύλους – κανάλια συμπεριφοράς επιθυμητής σύμφωνα με τα πρότυπα που προωθεί κάθε χώρα και καθεστώς. Οι ποινές – τιμωρίες σε όλα τα μέλη της κοινωνίας λειτουργούν για να υπάρχει μια ομοιόμορφη συμπεριφορά αποδεκτή από κάθε οργανωμένο κράτος.
«Κάθε γνώση που απομακρύνεται από την αρετή μοιάζει με απάτη». (Πλάτων)
Πέτρος Πρ. Γούλιος
