Την Παρασκευή 29 Μαΐου φέτος, Αποφράδα Ημέρα των Ρωμιών, οι Τούρκοι έκαναν ξανά τζαμί την Αγια-Σοφιά και έκαναν ναμάζι για να τιμήσουν την Άλωση. Ήταν ένα ακόμη εχθρικό μήνυμα του Ερντογάν κατά της εθνικής κυριαρχίας μας. Ωστόσο, πολλές σελίδες της Ιστορίας, άγνωστες στο ευρύ κοινό, μαρτυρούν ότι επί τέσσερις αιώνες έως την Άλωση οι ηγεσίες των δύο Λαών προχώρησαν συχνά σε επιγαμίες και συμμαχίες.
Το 1071 οι Τούρκοι συντρίβουν στο Μαντζικέρτ τις δυνάμεις της πατρώας μας Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και εγκαθίστανται οριστικά στα ανατολικά της. Αλλά, μετά δυό μόλις χρόνια, η αυτοκρατορική κυβέρνηση κάλεσε σε βοήθεια τους Τούρκους για να αποκαταστήσουν -και αποκατέστησαν- στην Κωνσταντινούπολη τον νόμιμο Αυτοκράτορα. Σύντομα το 1078 επαναστατεί ο Δουξ των Ανατολικών Νικηφόρος Βοτανειάτης και με τη βοήθεια των Τούρκων ανακηρύσσεται Αυτοκράτωρ. Οι συμμαχίες, ακόμη και οι επιγαμίες, των δύο αυτοκρατορικών οίκων επαναλαμβάνονται περιοδικά μέχρι την Άλωση.
Για χάρη της Χριστιανής συζύγου του, πριγκίπισσας του αυτοκρατορικού οίκου, ο Τούρκος Εμίρης Κουτλουμούς ίδρυσε στο Άγιον ΄Ορος την φερώνυμή του Μονή του Κουτλουμουσίου. Εκατό χρόνια πριν την Άλωση ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός είχε στενές σχέσεις, προσωπικές, οικογενειακές και πολιτικές, με τον Ουμούρ πασά και τον Σουλτάνο Ορχάν, γιό και διάδοχο του Σουλτάνου Οσμάν ο οποίος ίδρυσε τη δυναστεία -και την Αυτοκρατορία- των Οθωμανών, που φέρει το όνομά του. Οσμανλή ονομάζονται στην τουρκική οι Οθωμανοί, δηλαδή οι απόγονοι του Οσμάν. Ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Καντακουζηνός είχε συνάψει συμμαχία με τους Οθωμανούς το 1345 και σε επισφράγιση αυτής είχε νυμφεύσει τη θυγατέρα του Θεοδώρα με τον Ορχάν. Εντωμεταξύ οι Οθωμανοί υπό τον Χαλήλ είχαν περάσει ήδη τον Ελλήσποντο και επί τρία χρόνια το 1311-1314 λεηλατούσαν ανελέητα στη Θράκη αλλά τελικά σφαγιάσθηκαν μπροστά στα τείχη της Καλλίπολης. Παρ’ όλα αυτά τα παθήματα-μαθήματα, το 1348 ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης ΣΤ΄ κάλεσε τον γαμβρό του, Σουλτάνο Ορχάν, και τον Ουμούρ πασά του Αϊδινίου στην ευρωπαϊκή ακτή του Ελλησπόντου να τον βοηθήσουν στην εκστρατεία του εναντίον των Σέρβων που είχαν κατακλύσει τη Μακεδονία. Το 1356 ισχυρός σεισμός ερείπωσε τα τείχη των φρουρίων στην Καλλίπολη και οι Οθωμανοί τα κατέλαβαν. Ήλεγχαν πλέον τα Στενά. Η Κωνσταντινούπολη είχε αποκλεισθεί. Παρ’ όλα αυτά οι συμμαχίες και επιγαμίες με τον Σουλτάνο συνεχίζονταν. Κα τα παράδοξα της Ιστορίας, επίσης.
Εντωμεταξύ από το 1341 μέχρι το 1354 ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός είχε αποδυθεί επί δέκα τρία σχεδόν χρόνια σε έναν ανελέητο εμφύλιο με τον Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο, ο οποίος διεκδικούσε τον θρόνο και ενωρίτερα υπηρέτησε τους Τούρκους ως στρατηγός του Σουλτάνου καθώς αναφέρει στο Χρονικό του ο Γεώργιος Ακροπολίτης. Ωστόσο, σε ένα διάλειμμα ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός πάντρεψε την κόρη του Ελένη με τον αντίπαλό του, νόμιμο διεκδικητή του θρόνου, Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο, γιο της Άννας της Σαβοΐας! Ο εμφύλιος πήρε τέλος, το 1350 όταν ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος, επί κεφαλής τουρκικών συμμαχικών δυνάμεων, κατέλαβε τη Θεσσαλονίκη όπου στέφθηκε Αυτοκράτωρ. Το 1358 πειρατές αρπάζουν και κρατούν αιχμάλωτο στη φραγκοκρατούμενη Φώκαια τον Χαλήλ, διάδοχο των Οθωμανών, γιο του Σουλτάνου Ορχάν και της πριγκίπισσας Θεοδώρας, εγγονό του Καντακουζηνού. Τότε ο νέος Αυτοκράτωρ Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος πολιορκεί τη Φώκαια, αποτυγχάνει αλλά καταβάλλει από το αυτοκρατορικό ταμείο τα μισά λύτρα, ως φόρο υποτελείας του, στον Σουλτάνο, ελευθερώνει τον διάδοχο και τον παραδίδει πανηγυρικά στους γονείς του στη Νίκαια, που μόλις το 1331 είχαν κατακτήσει οι Οθωμανοί! Εκεί ο Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων αρραβωνιάζει τη δωδεκαετή θυγατέρα του με τον Χαλήλ, διάδοχο των Οθωμανών και εγγονό του Αυτοκράτορος των Ρωμαίων Καντακουζηνού, όπως περιγράφει στο Χρονικό του ο Νικηφόρος Γρηγοράς.
Μετά οκτώ χρόνια το 1389 οι Οθωμανοί υπό τον Σουλτάνο Μουράτ Α΄ σάρωσαν την Θράκη και την Μακεδονία και έφθασαν στο Κοσσυφοπέδιο όπου κατήγαγαν στρατηγική νίκη. Η Άλωση ήταν πια απλό ζήτημα χρόνου. Ο Σουλτάνος Μουράτ Α΄ ήταν δευτερότοκος γιος του Σουλτάνου Ορχάν και της πριγκίπισσας Θεοδώρας, εγγονός του Αυτοκράτορος Ιωάννη Καντακουζηνού.
Εντωμεταξύ στο μεσοδιάστημα 1071-1453 διαδραματίσθηκαν παράλληλες κοσμογονικές εξελίξεις, ριζικές εναλλαγές, μαζικές επιδρομές αλλοφύλων και σταυροφορίες. Κορυφαία η πρώτη Άλωση και της Πόλης το 1204 από τους Φράγκους. Μεσολάβησαν επίσης εκπληκτικού θάμβους αναλαμπές του πατρώου πολιτισμού και της τέχνης σε μια περίοδο πολιτικής και στρατιωτικής παρακμής μάλιστα.
Το 1453 εάλω η Πόλις. Στην μακραίωνη αυτή ιστορική διαδικασία και ωρίμανση της εθνικής ελληνικής συνειδήσεως είναι καθοριστική η συμβολή της Αλώσεως και των θρύλων που την περιέβαλαν και εξέθρεψαν τον Ελληνισμό. Ο τελευταίος Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος Δραγάσης προσημείωσε τη διαμόρφωση και εντέλει την ανάσταση του Νέου Ελληνισμού, όταν ακριβώς τα πάντα είχαν χαθεί τον Μάιο του 1453, αλλά, παρά ταύτα, απαντώντας στην πρόταση του πολιορκητή νεαρού Οθωμανού Σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ να παραδώσει την Πόλη, διεμήνυσε στον βέβαιο νικητή ότι ούτε αυτός, ο Αυτοκράτωρ Ρωμαίων, ούτε κανείς άλλος έχει το δικαίωμα να του την παραδώσει. Και, επισφραγίζοντας τα υψηλόφρονα εκείνα λόγια του, έπεσε στην πύλη του Ρωμανού υπερασπιζόμενος την υπερχιλιετή κληρονομιά του. Έγινε, έτσι, ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς της Πόλης και η απαντοχή του Βασιλικού Γένους των Ρωμαίων. Διεφύλαξε δια του θανάτου του τη νομιμότητα της ρωμαϊκής εξουσίας, ορφανή μα ζεστή, στην ελληνική κιβωτό της. Γι’ αυτό, όταν το 1821 εξεγέρθηκαν οι Έλληνες κατά των Οθωμανών, απάντησαν στην Ιερά Συμμαχία της Ευρώπης ότι δεν ήσαν επαναστάτες ανατροπείς της νομιμότητος διότι ουδέποτε είχαν παραδοθεί στον Σουλτάνο ούτε τον είχαν αναγνωρίσει με συνθήκες. Η επισήμανση αυτή υπήρξε καίρια για τη στάση της Ευρώπης απέναντι στην Εθνεγερσία, επειδή έτσι η Ελληνική Επανάσταση δεν αμφισβητούσε τα θεμέλια της Ιεράς Συμμαχίας η οποία απαγόρευε κάθε ανατροπή προϋφισταμένου καθεστώτος.
Λίγοι επίσης γνωρίζουν ότι ο Μωάμεθ Β΄, όταν εισήλθε Πορθητής στην Πόλη, ανακηρύχθηκε επίσης Αυτοκράτωρ Ρωμαίων, ανέθεσε σε Ρωμιούς Πρίγκιπες το μονοπώλιο της ναυσιπλοΐας στον Εύξεινο και εξέδιδε όλα τα διατάγματά του στα ελληνικά παράλληλα προς τα τουρκικά. Η μάνα του ήταν εξισλαμισμένη Ορθόδοξη Χριστιανή πριγκίπισσα της Σερβίας. Από τότε έως την Εθνεγερσία Έλληνες Φαναριώτες ήσαν Μεγάλοι Δραγουμάνοι του Σουλτάνου, πρίγκιπες τη Βλαχίας και της Μολδαβίας, Δραγουμάνοι του Στόλου κ.α. Ο Σινάν πασάς, ο κορυφαίος αρχιτέκτονας των Οθωμανών, ήταν εξισλαμισμένος Ρωμιός. Όλοι οι αρματολοί της Πύλης ήσαν Βλάχοι Ρωμιοί και όλοι οι ελληνικοί οικισμοί παρέμειναν αυτόνομες Κοινότητες όπου διαμορφώθηκε ο Νεότερος Ελληνισμός, ανέπτυξε τις δημιουργικές του δυνάμεις, απέκτησε συνείδηση της αποστολής του και, μετά, προχώρησε στην Εθνική Παλιγγενεσία του, δηλαδή στην εκ νέου γένεση του Ελληνικού Έθνους.
Ν.Ι.Μέρτζος
