Την Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου 2020, στην Αίθουσα Γερουσίας της Βουλής, συνεδρίασε η Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με θέμα ημερήσιας διάταξης «COVID-19 και ενδοοικογενειακή βία: Συμπεράσματα, δράσεις και αποτελέσματα από τα Συμβουλευτικά Κέντρα της Βόρειας Ελλάδας». Η κα Σοφία Βούλτεψη, Πρόεδρος της Επιτροπής, καθώς και τα μέλη της, θα ενημερώθηκαν από την κα Μαρία Συρεγγέλα, Γενική Γραμματέα Οικογενειακής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων και την κα Θεοδοσία Ταντάρου-Κρίγγου, Πρόεδρο του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας για τη διαχείριση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο της «καραντίνας».
Στο πλαίσιο αυτό και κατόπιν προσκλήσεως της κας Μαρίας Συρεγγέλα, Γενικής Γραμματέως Οικογενειακής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων, ο κος Ματθαίος Καργάκης, Κοινωνιολόγος του Συμβουλευτικού Κέντρου Δήμου Φλώρινας, συμμετείχε με διαδικτυακή εισήγηση στην εν λόγω συνεδρίαση, η οποία μεταδόθηκε ζωντανά από το κανάλι της Βουλής.
Ακολουθεί η εισήγηση:
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρία Γενική Γραμματέα,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Από τον Μάρτιο του 2020 σχεδόν κάθε κυβέρνηση στον κόσμο επέβαλε εθνικό κλείδωμα (Lockdown), προκειμένου να αποτρέψει την εξάπλωση του ιού covid 19 και να προστατεύσει τους πολίτες της.
Αν και αυτό το προστατευτικό μέτρο της καραντίνας ήταν απαραίτητο για τη δημόσια υγεία, δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα σε περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την απομόνωση και ως εκ τούτου το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας μεγεθύνθηκε ακόμη περισσότερο.
Οι ειδικοί τόνισαν ότι όσο ο ιός είναι έξω, οι άνθρωποι πρέπει να παραμείνουν μέσα για να αποφύγουν τις επαφές και να προστατευθούν από την έκθεσησε αυτόν.
Παρ ‘όλα αυτά, για μερικούς ανθρώπους, όπως οι γυναίκες θύματα βίας από τον σύζυγο ή τον σύντροφο, η διαμονή στο εσωτερικό του σπιτιού δεν κρατά τον κίνδυνο εκτός, αλλά διατηρεί τον κίνδυνο σε εσωτερικό χώρο με αποτέλεσμα το σπίτι πλέον να μην είναι το ασφαλέστερο μέρος για αυτές.
«Για πολλές γυναίκες και κορίτσια, η απειλή είναι μεγαλύτερη όπου θα έπρεπε να είναι ασφαλέστερη. Στα σπίτια τους … Γνωρίζουμε ότι οι κλειδαριές και οι καραντίνες είναι απαραίτητες για την καταστολή του COVID-19. Αλλά μπορούν να παγιδεύσουν τις γυναίκες με καταχρηστικούς συντρόφους.» – δήλωση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, António Guterres σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία κατά την περίοδο του lockdown.
Σύμφωνα με τις εκθέσεις των Ηνωμένων Εθνών, η βία κατά των γυναικών, και ιδιαίτερα η ενδοοικογενειακή βία έχει αυξηθεί σε αρκετές χώρες. Οι στατιστικές από όλο τον κόσμο τείνουν να το επιβεβαιώνουν. Στατιστικές από πολλές χώρες, αλλά και εδώ στην Ελλάδα, δείχνουν την αύξηση, ωστόσο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένας σκοτεινός αριθμός που συνδέεται με τις αναφορές – καταγγελίες των γυναικών και έτσι ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος.
Υπήρχε κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι οι περιορισμοί που επιβάλλονται για την αποτροπή της εξάπλωσης του ιού θα είχαν ένα τέτοιο αποτέλεσμα καθώς η ενδοοικογενειακή βία αυξάνεται κάθε φορά που οι οικογένειες περνούν περισσότερο χρόνο μαζί, όπως συμβαίνει λόγου χάρη στις διακοπές των Χριστουγέννων και του καλοκαιριού.
Συμβουλευόμενη του Κέντρου μας ανέφερε πως «Κατά τη διάρκεια της επιδημίας, δεν μπορέσαμε να βγούμε έξω …υπήρχε έλεγχος όλο το 24ωρο[…] το σπίτι από χώρος που νιώθεις ασφάλεια, μετατράπηκε και χώρο διαρκούς ανασφάλειας»
Στο Συμβουλευτικό Κέντρο του Δήμου Φλώρινας, από την αρχή της εφαρμογής των μέτρων κατά του covid 19, τα στελέχη σε συνεννόηση με τη δημοτική αρχή αλλά και την ΓΓΙΟΠ, έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των συμβουλευόμενων γυναικών, αλλά και του ίδιου του προσωπικού.
Στα μέτρα αυτά συμπεριλαμβάνονταν:
- Η εξ αποστάσεως συμβουλευτική διαδικασία μέσω τηλεφωνικών συνεδριών ή μέσω skype
- Η τήρηση των αποστάσεων και χρήση υγειονομικού υλικού (μάσκες, αντισηπτικά) για τις δια ζώσης συνεδρίες.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η προσέλευση τόσο νέων, όσο και συνεχιζόμενων περιστατικών στο Κέντρο ήταν μέχρι τα μισά του μηνός Μαρτίου σε κανονικά για τα δεδομένα του Κέντρου επίπεδα.
Ωστόσο, η εικόνα αυτή άλλαξε του επόμενους δυόμιση περίπου μήνες (Απρίλιος -Μάιος), με ακυρώσεις συνεδρίων από ήδη ωφελούμενες αλλά και σημαντική μείωση σε νέα περιστατικά.
Το ίδιο διάστημα γνωρίζουμε πως υπήρχε σημαντική αύξηση στην τηλεφωνική γραμμή ΣΟΣ 15900 της ΓΓΟΠΙΦ. Το γεγονός ότι αυτά τα περιστατικά δεν έφταναν στα ΣΚ γενικά ή ειδικά στο ΣΚ της Φλώρινας, θεωρούμε πως εξηγείται από το ότι οι γυναίκες στο σπίτι ήταν διαρκώς υπό την επίβλεψη του δράστη και πως ακόμη και να ήθελαν να φύγουν ή να ζητήσουν βοήθεια, ήταν γι’ αυτές εξαιρετικά αμφίβολο το πώς θα το κάνουν ή το πώς θα μπορέσουν να υποστηριχθούν, καθώς ακόμη και οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές βρίσκονταν και αυτές σε μια διαδικασία προσαρμογής στα νέα δεδομένα.
Από την πλευρά τους τα στελέχη του Κέντρου προσπάθησαν μέσω τον social media που διαθέτει το Κέντρο, αλλά και με δελτία τύπου στα ΜΜΕ της περιοχής, να ενημερώνουν και να υπενθυμίζουν διαρκώς στις γυναίκες ότι μπορούν ακόμη και σε αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες να απευθυνθούν στο Κέντρο για υποστήριξη.
Επίσης τα στελέχη ήρθαν σε επαφή και επικαιροποίησαν στο σύνολό τους τις δικτυώσεις με τα αστυνομικά τμήματα της περιοχής, ώστε να μπορούν οι τοπικές αστυνομικές αρχές με την σειρά τους να παραπέμψουν για υποστήριξη όσες γυναίκες θα κατήγγειλαν περιστατικά βίας.
Επιπλέον, μέσω της ειδικής γραμμής για τον πολίτη κατά την καραντίνα που δημιούργησε ο Δήμος Φλώρινας, μπορούσαν να παραπεμφθούν στο ΣΚ γυναίκες που θα επικοινωνούσαν με τις κοινωνικές λειτουργούς του Δήμου Φλώρινας.
Η εικόνα αυτή άρχισε να αλλάζει από τον Ιούνιο και μέχρι σήμερα παρατηρείται αύξηση των περιστατικών, με πολλά από τα περιστατικά να ζητούν πέραν της ψυχολογικής στήριξης, νομική και εργασιακή συμβουλευτική.
Σε αυτό το διάστημα έγιναν και δύο δράσεις ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης μέσω street work με στόχο να ενημερώσουμε ακόμη περισσότερο πληθυσμό για τις υπηρεσίες τους κέντρου αλλά και να θέσουμε θέματα ισότητας των φύλων και δικαιωμάτων των γυναικών.
Ωστόσο, εντοπίσαμε και θέλουμε να αναφέρουμε δύο σημαντικές παρατηρήσεις που μας μεταφέρθηκαν μετά την καραντίνα από τις ίδιες τις συμβουλευόμενες.
- Οδηγίες μετακίνησης πληθυσμού – εξαιρέσεις
Στις οδηγίες και στα μέτρα για παραμονή στο σπίτι και απομόνωσης των νοικοκυριών στο πλαίσιο της προστασία των πολιτών από τον κοροναϊό, δεν αναφέρθηκαν οι εξαιρέσεις, δηλαδή ότι δεν ίσχυαν σε περίπτωση που έπρεπε να φύγουν οι γυναίκες από το σπίτι για να αποφύγουν την ενδοοικογενειακή κακοποίηση. Αυτό υπήρξε ακόμη και ως επιχείρημα από δράστη σε γυναίκα θύμα για να την αποτρέψει από την φυγή της.
- Δυσλειτουργία Εισαγγελικών και δικαστικών αρχών
Κατά την διάρκεια της καραντίνας επιβλήθηκαν στις δικαστικές και εισαγγελικές αρχές μέτρα προστασίας από τον covid 19, που είχαν ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση του συστήματος δικαιοσύνης με αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και την ατιμωρησία των δραστών, ειδικά σε υποθέσεις γυναικών θυμάτων βίας που εκείνο το διάστημα ήταν να εκδικαστούν.
Από εδώ και πέρα θεωρούμε πως κάποια από τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν, τόσο από την πολιτεία, αλλά και από τα συμβουλευτικά κέντρα του δικτύου, είναι:
- Ευαισθητοποίηση της αστυνομίας και του δικαστικού σώματος σχετικά με την αύξηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών κατά τη διάρκεια του COVID-19 και παροχή εκπαίδευσης σχετικά με τον τρόπο αντίδρασης, προστασίας και αναφοράς παραπομπής των θυμάτων στις κατάλληλες υπηρεσίες.
- Σύστημα εικονικής δικαιοσύνης – Σε άλλες χώρες χρησιμοποιήθηκαν εικονικά εργαλεία (πλατφόρμες τηλεδιάσκεψής κλπ.), ώστε το σύστημα δικαιοσύνης να παραμείνει σε λειτουργία. Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να γίνει και στην περίπτωση της Ελλάδας ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η δικαστική και εισαγγελική λειτουργία , όπως πχ η δυνατότητα καταγγελίας του θύματος στην εισαγγελία εξ αποστάσεως
- Ενημέρωση εκπαιδευτικών και συλλόγων γονέων σχετικά με την ασφάλεια των παιδιών στην covid-εποχή και πληροφορίες παραπομπής για παιδιά που μπορεί να υφίστανται κακοποίηση στο σπίτι.
- Ενημέρωση γυναικείων οργανώσεων, ακόμη και πολιτιστικών συλλόγων, που στην πλειοψηφία τους απαρτίζονται και εκπροσωπούνται από γυναίκες, για την ενδοοικογενειακή βία στην εποχή του κορωνοϊού και την ανάγκη επαγρύπνησης για την προστασία θυμάτων βίας που μπορεί να γνωρίζουν και χρειάζονται βοήθεια.
Η καραντίνα έφερε ξανά στην επιφάνεια το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας.
Μετά την επιβολή των περιορισμών κίνησης λόγω της κρίσης του κορωνοϊού, οι υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας έχουν φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να παρέχουμε ασφαλείς υπηρεσίες, ώστε τα θύματα να μπορούν τελικά να βρουν τη δύναμη να αφήσουν μια καταχρηστική κατάσταση και να γνωρίζουν ότι θα υπάρχει ένα ασφαλές μέρος που τους περιμένει.
Καθώς οι επιστήμονες και γιατροί εργάζονται σκληρά για την καταπολέμηση του κορωνοϊού, όλοι οι υπόλοιποι οφείλουν να δώσουν προσοχή και να καταπολεμήσουν την ενδοοικογενειακή βία.
Η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι προσωπική ή γυναικεία, είναι θέμα όλων και όσο οι άνθρωποι υποφέρουν μέσα στα σπίτια τους, είναι αδύνατο να μιλάμε για μια ισότιμη και δημοκρατική κοινωνία.
Σας ευχαριστώ
