Από τον Ιωάννη Παπαλαζάρου
Εκπαιδευτικό – Συγγραφέα
Διανύουμε τη φάση της σταδιακής άρσης των περιοριστικών μέτρων για την προστασία μας από τη διασπορά και δράση του COVID-19 με οιωνούς που ενισχύουν την αισιοδοξία μας ότι κάτι επιτέλους χειρισθήκαμε ορθώς και εγκαίρως σ’αυτόν τον τόπο. Κλείσαμε ένα δίμηνο περίπου ασφυκτικών περιορισμών απέναντι στην ανθρωποκτόνο διάθεση του κορονοϊού και, δόξα τω Θεώ, μέχρι στιγμής, φαίνεται να τα καταφέραμε περίφημα.
Δοκιμασθήκαμε, με πρωτόγνωρο τρόπο ως λαός, σε όλους τους τομείς του κοινωνικού μας ιστού, στην εκπαίδευση, στις λειτουργίες των ναών μας, στην αγορά, τόσο ως προς το ανθρώπινο δυναμικό που συγκροτεί τη συνεκτική και ανθεκτική τους δομή όσο και στον λειτουργικό τους χαρακτήρα. Πολλά διδαχθήκαμε και πολλά διδάξαμε και σ’ άλλους.
Στο σημερινό μου σημείωμα θα σταθώ ξεχωριστά στη λειτουργία των ιερών μας ναών, στα πρωτοφανή μέτρα προστασίας που λήφθηκαν στην περίοδο του κορονοϊού που διανύουμε και σε ανάλογα μέτρα που εφαρμόσθηκαν πριν από 90 χρόνια (1930) για την προστασία των επισκεπτών – προσκυνητών στις ιερές μονές (μοναστήρια) της περιοχής. Είμαστε λαός ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος και προσηλωμένος στις λατρευτικές μας υποχρεώσεις και εκδηλώσεις, όμως διανύσαμε τη σημαντικότερη περίοδο του εκκλησιαστικού μας εορτολογίου, με τη Μεγάλη Σαρακοστή με τα Άγια Πάθη και την Ανάσταση του Κυρίου, με τις μεγάλες εορτές του Ευαγγελισμού, του Αγίου Γεωργίου κ.ά. με «κατ’οίκον εκκλησία», με στέρηση της Θείας Κοινωνίας και με περίσσεια υπομονή. Θα μείνουν στην ιστορία η σωφροσύνη, η λογική και η υπευθυνότητα των εκκλησιαστικών μας ταγών, της Ιεράς Συνόδου, των κατά τόπους Μητροπολιτών και απλών Λειτουργών των Ναών μας, που αναδείχτηκαν συνετοί και υπεύθυνοι προστάτες και της πίστης και των πιστών της Εκκλησίας.
Το έτος 1930 δε χρειάσθηκε να κλείσουν ναοί και να στερηθεί ο κόσμος τις θείες λειτουργίες. Επειδή όμως λοιμοί, επιδημίες και μολυσματικές ασθένειες ήταν φαινόμενα συχνά αυτή την εποχή σε χώρους πολυσύχναστους, έπρεπε να ληφθούν κάποια μέτρα. Ως χώροι ιδιαίτερων σχετικών κινδύνων επισημαίνονται δύο μοναστήρια της περιοχής που προσέλκυαν μεγάλο αριθμό προσκυνητών, οι οποίοι διέμεναν σε κελιά των Μονών ή σε πρόχειρες κατασκευές – παραπήγματα. Τα μοναστήρια ήταν η Μονή της Παναγίας Κλαδοράχης, του 18ου αιώνα, κοντά στη Φλώρινα και η Μονή Αγίων Αναργύρων, του 11ου αιώνα, κοντά στην Καστοριά. Σημειωτέον ότι η περιοχή της Καστοριάς διοικητικά ανήκε στον Νομό της Φλώρινας έως τον Ιούλιο του 1941 που συνεστήθη ο Νομός Καστοριάς.
Οι δύο Μονές παρουσίαζαν μεγάλη κίνηση τις ημέρες που πανηγύριζαν (στις 15 Αυγούστου και 1 Ιουλίου αντίστοιχα) και η αστυνομική διαταγή που ακολουθεί δίνει σαφείς και αυστηρές εντολές για τα μέτρα προστασίας των προσκυνητών.
Τις αντίστοιχες συνθήκες και προτάσεις θα γνωρίσουμε και στον τομέα της τουριστικής κίνησης, του παραθερισμού, όπως ήταν ο ορθός και κατά κυριολεξίαν ορισμός του τουρισμού της εποχής. Παραθερίζω σημαίνει αλλάζω τόπο και διαμένω κάπου, παρά το θέρος (στη διάρκεια του θέρους, του καλοκαιριού) γιατί μόνο αυτή την εποχή άλλαζαν τόπο διαμονής όσοι είχαν δυνατότητες και κυρίως όσοι είχαν λόγους υγείας. Τουρισμός (από τη γαλλική λέξη tour = κυκλική κίνηση, μετακίνηση με επιστροφή) είναι οι ολιγόχρονες μετακινήσεις σε όλη τη διάρκεια του έτους για λόγους κυρίως αναψυχής.
Ως χώροι προσέλκυσης μεγάλου αριθμού παραθεριστών θεωρούνται τα χωριά Κλεισούρα, Ξυνό Νερό και Πισοδέρι, λόγω των κλιματολογικών τους συνθηκών και γιατί τα προτιμούσαν πολλοί «προς αναψυχήν, ανάπαυσιν ή βελτίωσιν της υγείας των». Η αστυνομική διαταγή της Διοικήσεως Χωροφυλακής Φλωρίνης, με τις οδηγίες και τις εντολές της για την προστασία των προσκυνητών ή παραθεριστών, δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 85-15.7.1930 τ. Β΄ και αξίζει τον κόπο να την παρακολουθήσουμε:
Αριθμ. Αποφ. 30
Περί υγειονομικών μέτρων εν ταις Ιεραίς Μοναίς
και εν τοις Λαϊκοίς Θερέτροις Φλωρίνης
ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ
Εν Φλωρίνη σήμερον την 30ην Μαΐου του έτους 1930 ημείς ο Διοικητής της Δ/σεως Χωροφυλακής Φλωρίνης Ταγματάρχης Πετράκης Εμμανουήλ, έχοντες υπ’όψιν το άρθρ. 84 του από 18-10-1925 Ν.Δ. «Περί Οργανισμού Χωροφυλακής» και τον Νόμον 4060 «Περί μέτρων προς καταπολέμησιν επιδημικών νόσων», αποφασίζομεν και διατάσσομεν:
Άρθρον 1
Οι εγκαθιστάμενοι δι’ αναψυχήν ή προσκύνημα εις κελία της Μονής Παναγίας Κλαδοράχης ή της τοιαύτης των Αγίων Αναργύρων Τυχίου (Καστορίας) υποχρεούνται όπως ώσιν εφοδιασμένοι δια πιστοποιητικού του οικογενειακού των ή άλλου ιατρού, τεθεωρημένου και παρά του Νομιάτρου Φλωρίνης, εν ώ να βεβαιούται ότι δεν πάσχουσιν εκ μεταδοτικής νόσου. Το πιστοποιητικόν υγείας υποχρεούνται να επιδεικνύουσιν προ της εγκαταστάσεώς των εις τους Ηγουμένους των Μονών. Οι Ηγούμενοι υποχρεούνται να απαγορεύουσι την εγκατάστασιν παντός εκ μολυσματικής νόσου προσβεβλημένου ή στερουμένου πιστοποιητικού υγείας, επικαλούμενοι και την επέμβασιν της επιτοπίου αστυνομκής αρχής δια την απαγόρευσιν της εγκαταστάσεως.
Άρθρον 2
Προ πάσης εγκαταστάσεως εις τα κελία των ως άνω Μονών υποχρεούνται οι παραθερισταί – προσκυνηταί οι εγκαθιστάμενοι εις αυτά να τα υδροχρωματίσωσι δια γαλακτώματος εσβεσμένης ασβέστου.
Άρθρον 3
Οι πάσχοντες εκ μεταδοτικής νόσου και προτιθέμενοι να παραθερίσωσιν εις την περιφέρειαν των εν τω άρθρω 1 Μονών υποχρεούνται να εγκατασταθώσιν έστω και εις πρόχειρα στεγάσματα αλλ’ εις απόστασιν τουλάχιστον 300 μέτρων εκ των Μονών. Παρ’ εκάστη εγκαταστάσει υποχρεούνται οι εν αυτή διαμένοντες παραθερισταί να λάβωσι τα εξής μέτρα υγιεινής:
Α΄ Να κατασκευάσωσιν πρόχειρον μικρόν αποχωρητήριον έστω και στοιχειώδους μορφής δια την αποχέτευσιν των περιττωμάτων ή άλλων ακαθαρσιών προερχομένων εκ της χρήσεως της εγκαταστάσεως.
Β΄ Παντός είδους απορρίμματα απαγορεύεται να διασκορπίζωνται εις τα πέριξ της εγκαταστάσεως, αλλά να καλύπτωνται εντός ορυγμάτων δια χώματος.
Γ΄ Όπου δεν είναι εφικτή η κατασκευή αποχωρητηρίων δύναται να κατασκευάζωνται μικρά ορύγματα προσχωνόμενα μετά ορισμένην χρήσιν δια χώματος και καλυπτόμενα δια ποσότητος εσβεσμένης ασβέστου.
Δ΄ Τα παρά των παραθεριστών λαμβανόμενα μέτρα υγιεινής και καθαριότητος ως ανωτέρω καθορίζονται, δέον να μην επαπειλούσιν την υγείαν ή οπωσδήποτε ενοχλούσιν άλλην εγκατάστασιν της αυτής περιοχής.
Άρθρον 4
Λόγω της μεγάλης προσελεύσεως παραθεριστών προς αναψυχήν, ανάπαυσιν ή βελτίωσιν της υγείας των, βοηθούντων των κλιματολογικών συνθηκών, εις τα χωρία Κλεισούραν, Ξυνό Νερό και Πισοδέριον, εγκαθιστάμενοι εις ξενοδοχεία οικίας ή επιπλωμένα δωμάτια, υποχρεούνται οι εκμισθωταί των οικιών-δωματίων και διευθυνταί ξενοδοχείων ύπνου προ της εγκαταστάσεως των παραθεριστών – μισθωτών να απολυμάνωσιν το υπό μίσθωσιν οίκημα ή δωμάτιον δια καύσεως θείου είτα υδροχρωματίζουν δι’εσβεσμένης ασβέστου. Η απολύμανσις θα γίνεται και κατά την αναχώρησιν των παραθεριστών υπό την επίβλεψιν της αστυνομικής αρχής.
Η ισχύς της παρούσης άρχεται μετά την υπό του Υπουργού της Υγιεινής έγκρισιν και δημοσίευσίν της εις την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η εκτέλεσις ανατίθεται εις τα όργανα της Χωροφυλακής.
Ο Διοικητής Δ/σεως Χωροφυλακής
ΕΜΜ. ΠΕΤΡΑΚΗΣ
Εγκρίνεται εν Αθήναις τη 30η Ιουνίου 1930
Ο Υπουργός Υγιεινής Α.ΠΑΠΑΣ
