Την περασμένη βδομάδα η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών υπέβαλε εκτεταμένο σχολιασμό, όπως έκαναν και πολλές άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις, φορείς και πολίτες, στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευση επί του νομοσχεδίου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τίτλο: «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας». Πρόκειται για νομοσχέδιο 75 σελίδων και 66 άρθρων που καλύπτει 7 πολύ σημαντικά θέματα για το περιβάλλον της Ελλάδας: την περιβαλλοντική αδειοδότηση, την αδειοδότηση έργων ΑΠΕ, το σύστημα διοίκησης των προστατευόμενων περιοχών, τον καθορισμό ζωνών εντός των προστατευόμενων περιοχών, τους δασικούς χάρτες και τα αυθαίρετα εντός δασών, τη διαχείριση αποβλήτων και τη μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας.
Παρά την έκταση και τη σημασία του νομοσχεδίου η δημόσια διαβούλευση έληξε με συνοπτικές διαδικασίες και διάρκεια μόλις 14 ημερών, εν μέσω της αναστάτωσης που προκάλεσαν οι πρώτες απώλειες και τα πρώτα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία του κορωνοϊού. Ο Υπουργός περιβάλλοντος σε επανειλημμένες συναντήσεις του με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις είχε στο παρελθόν – και τελευταία φορά στα μέσα Φεβρουαρίου – υποσχεθεί ότι θα δώσει επαρκή χρόνο για δημόσια συζήτηση του νομοσχεδίου που επεξεργάζονταν επί 6 μήνες οι υπηρεσίες και τα στελέχη του. Την υπόσχεση αυτή δεν την τήρησε και αγνόησε τις εκκλήσεις δεκάδων φορέων για παράταση των προθεσμιών. Όμως σε πείσμα των αντίξοων συνθηκών τα σχόλια που υποβλήθηκαν στη δημόσια διαβούλευση πλησίασαν τα 1600!
Οι παρατηρήσεις της ΕΠΠ επικεντρώνονται στα ακόλουθα σημεία:
Ως προς την περιβαλλοντική αδειοδότηση, τονίζουμε ότι ο στόχος της επιτάχυνσης της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων είναι απολύτως θεμιτός, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συνοδεύεται από μείωση του επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος, το οποίο άλλωστε δεν είναι ιδιαίτερα υψηλό στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως το εν λόγω νομοσχέδιο υποβαθμίζει τη διαδικασία πρόληψης της περιβαλλοντικής βλάβης περικόπτοντας γνωμοδοτήσεις υπηρεσιών και φορέων, εισάγοντας διοικητικές καινοτομίες χωρίς επαρκή επεξεργασία για τον τρόπο που θα εφαρμοστούν και υποκαθιστώντας τη δημόσια διοίκηση σε όλα τα στάδια μέχρι το σημείο της έκδοσης της άδειας με «αξιολογητές», ιδιώτες επιλεγμένους και αμειβόμενους από τους ίδιους τους επενδυτές. Για προστατευόμενες περιοχές σαν την Πρέσπα οι αλλαγές αυτές, αν ειδωθούν σε συνδυασμό με την κατάργηση των Φορέων Διαχείρισης και την κατάργηση της αρμοδιότητας γνωμοδότησης στο πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης των νέων δομών που προβλέπεται να τους διαδεχτούν, επιδεινώνουν σημαντικά τη διοικητική διαδικασία πρόληψης της περιβαλλοντικής ζημιάς από εν δυνάμει καταστροφικά έργα και δραστηριότητες και εκθέτουν τέτοιες περιοχές σε σημαντικό κίνδυνο υποβάθμισης, παραβιάζοντας συγχρόνως εθνικούς και ενωσιακούς νόμους.
Σε σχέση με τις διατάξεις που αφορούν την επιτάχυνση της αδειοδότησης έργων ΑΠΕ, επισημαίνεται ο κίνδυνος τέτοια έργα κατηγορίας Α, δηλαδή με πιθανές σημαντικές αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, να σπεύσουν να διασφαλίσουν την περιβαλλοντική τους αδειοδότηση σε τόπους NATURA 2000 σαν αυτούς που καλύπτουν σχεδόν ολοκληρωτικά τον δήμο Πρεσπών. Σύντομα όμως, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ΥΠΕΝ, οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες στους τόπους αυτούς θα ρυθμιστούν με προεδρικά διατάγματα με τα οποία είναι πιθανό να απαγορευτεί ολικά ή κατά ζώνες η εγκατάσταση τέτοιων έργων και δραστηριοτήτων, γεγονός που θα οδηγήσει σε διαμάχες και πρόσθετες επιπλοκές. Πρέπει λοιπόν να γίνει άμεσα δεκτή η πρόταση των περιβαλλοντικών οργανώσεων που ζητούν να «παγώσει» η περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων κατηγορίας Α σε περιοχές NATURA 2000 έως ότου εκδοθούν τα προεδρικά διατάγματα χαρακτηρισμού και όρων γι’ αυτές τις περιοχές.
Το νομοσχέδιο επίσης προβλέπει την κατάργηση των Φορέων Διαχείρισης για τα Εθνικά Πάρκα και τις άλλες προστατευόμενες περιοχές της χώρας και την αντικατάστασή τους με νέες δομές του ευρύτερου δημόσιου τομέα σε κεντρικό και αποκεντρωμένο επίπεδο. Οι λεπτομέρειες θεσμικής οργάνωσης κι εφαρμογής του νέου συστήματος μένουν θολές και ασαφείς στο νομοσχέδιο, αλλά γίνεται απολύτως σαφές ότι αφαιρείται από αυτές τις νέες δομές σειρά αρμοδιοτήτων, με πιο αρνητική την κατάργηση της αρμοδιότητας γνωμοδότησης επί έργων, δραστηριοτήτων και σχεδίων στην προστατευόμενη περιοχή κατά τη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, καθώς και κάθε άλλη παροχή γνώμης. Καταργείται επίσης και η ημιτελής αρμοδιότητα φύλαξης της προστατευόμενης περιοχής, παρά τα στοιχεία που δείχνουν ότι οι φύλακες-επόπτες των σημερινών φορέων διαχείρισης είναι οι μόνοι στη χώρα που εποπτεύουν αυτές τις περιοχές με σφαιρικό και σε μεγάλο βαθμό αποτελεσματικό τρόπο. Αν μάλιστα καταργηθούν οι Φορείς Διαχείρισης πριν οι νέες δομές στηθούν και λειτουργήσουν, τότε το κενό που θα υπάρξει ως προς τις διοικητικές και οικονομικές υποχρεώσεις αλλά και την ουσιαστική προστασία και διαχείριση των περιοχών θα είναι τεράστιο.
Η πλέον ακατανόητη «μεταρρύθμιση» είναι εκείνη που προσπαθεί, με τροποποίηση ενός προεδρικού διατάγματος, το οποίο εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση διατάξεων αμιγώς πολεοδομικού χαρακτήρα και το οποίο ορίζει κατηγορίες και χρήσης γης ως εργαλείο για τον πολεοδομικό σχεδιασμό, τον αστικό δηλαδή κατά βάση χώρο, να προδιαγράψει επιτρεπόμενες χρήσεις και δραστηριότητες εντός προστατευόμενων περιοχών. Αυτό καταλήγει σε παράλογες και δυνητικά καταστροφικές προβλέψεις, με πιο χαρακτηριστικές τη νομιμοποίηση σειράς αστικών χρήσεων, όπως νέους δρόμους και δίκτυα υποδομής, στις ζώνες απόλυτης προστασίας. Η ΕΠΠ επανέλαβε την κριτική που διατύπωσε το WWF Ελλάς για τις διατάξεις αυτές και υποστήριξε προτάσεις για τη ριζική αναμόρφωση των σχετικών διατάξεων του νομοσχεδίου και τη συστηματοποίηση κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών της χώρας και των ζωνών που θεσπίζονται εντός τους, οι οποίες υποβλήθηκαν από άλλους περιβαλλοντικούς φορείς φορείς, όπως το Green Tank.
Καθώς ο 21ος αιώνας προχωράει και η απώλεια της βιοποικιλότητας και η κλιματική κρίση είναι πλέον ζητήματα που απασχολούν πλειοψηφικά τις κοινωνίες σε ολόκληρο τον πλανήτη. Άραγε θα εισακουστούν τουλάχιστον εκείνες οι παρατηρήσεις και ενστάσεις που επαναλαμβάνονται «κατά ριπάς» από απλούς πολίτες κι επιστήμονες, θα καταλάβει ο Υπουργός και το επιτελείο του ότι σφάλουν ή θα ανοίξει μια ατέρμονη διαμάχη μεταξύ κυβέρνησης και κοινωνίας των πολιτών για τα στοιχειώδη στον τομέα της προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος;
Για να δείτε όλες τις παρατηρήσεις της ΕΠΠ, πατήστε εδώ. Το νομοσχέδιο και τα σχόλια που υποβλήθηκαν κατά τη δημόσια διαβούλευση βρίσκονται εδώ.
