Η κρίση του coronavirus είναι παγκόσμια. Καμιά χώρα δεν εξαιρείται. Η εξάπλωση του ιού Covid-19 έξω από την Κίνα προκάλεσε την παράλυση της δραστηριότητας σε πολλούς τομείς. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές τρελαίνονται. Μέχρι ποιού σημείου θα εξαπλωθεί το κύμα του οικονομικού σοκ εξαιτίας του ιού είναι άγνωστο.
Εργοστάσια σε στάση, αεροπλάνα άδεια, ξενοδοχεία και εστιατόρια ερημωμένα, μουσεία, μπαρ και όπερα στο Μιλάνο κλειστά για να μην αναφέρουμε τα 5.000 έως 8.000 δισεκατομμύρια δολάρια που εξαερώθηκαν από τα παγκόσμια χρηματιστήρια και αυτά μόνο σε μερικές ημέρες.
Όλα τα συστατικά μιας μείζονας κρίσης είναι παρόντα στην παγκόσμια κλίμακα. Ο πανικός στις χρηματοπιστωτικές αγορές από το ξεκίνημα της περασμένης εβδομάδας απειλεί την πραγματική οικονομία. Οι υπεύθυνοι λήψεων των αποφάσεων και οι οικονομικοί εμπειρογνώμονες προσπαθούν να εκτιμήσουν το εύρος του μολυσματικού σεισμού, ξεκινώντας από το στιγμιαίο σοκ και φθάνοντας και στα πιο μαύρα σενάρια, πλοηγώντας με βάση την αντίληψη και τις σχετικές ανακοινώσεις για τον ιό. Από ότι φαίνεται το οικονομικό κόστος της επίδρασης του coronavirus θα είναι πολύ μεγάλο. Είμαστε όλοι μας απέναντι σε ένα μείζον και λανθάνον οικονομικό σοκ, το οποίο είναι συγκρίσιμο με αυτό της οικονομικής κρίσης του 2008. Η υγειονομική αυτή κρίση μεταβάλλει δομικά την παγκόσμια οικονομία. Περισσότερες από σαράντα χώρες έχουν προσβληθεί από το ιό, με επίκεντρο μέχρι στιγμής την Κίνα. Τα μέτρα της Κίνας κατά της εξάπλωσης του coronavirus φαίνεται ότι αποδίδουν και κατέστησαν δυνατά σε βάρος των ατομικών ελευθεριών. Η ανησυχία ανέβηκε κατά μια βαθμίδα την περασμένη εβδομάδα μετά την έκρηξη των περιπτώσεων στην Ιταλία.
Ωστόσο, αυτό που δεν μπορεί να υπολογιστεί είναι το πόσο χρόνο θα κρατήσει η κρίση με τον coronavirus. Απέναντι στον coronavirus χάθηκε πολύς χρόνος για την εξεύρεση φαρμάκων, τονίζει ο Bruno Canard, διευθυντής της έρευνας του CNRS και ειδικός για τον coronavirus.
Η Γαλλία παίρνει περιοριστικά μέτρα μετά το ξεπέρασμα του συμβολικού ορίου των 100 και σήμερα των 200 μολύνσεων και προσπαθεί να περιορίσει την εξάπλωση του ιού και την αποφυγή του κορεσμού των νοσοκομείων. Η Γαλλία είναι στις ημέρες μας η δεύτερη εστία της επιδημίας στην Ευρώπη μετά την Ιταλία. Το Μουσείο του Λούβρου έκλεισε την Κυριακή (1-3-2020) μετά την ψήφιση του δικαιώματος των εργαζομένων της αποχώρησης από τους χώρους εργασίας, φοβούμενοι από την επιδημία του coronavirus1. Το μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, ως γνωστόν, είναι ένα από τα πιο δημοφιλή μνημεία του κόσμου με 9,6 εκατομμύρια επισκέπτες το 2019. Ο Υπουργός Υγείας της Γαλλίας Olivier Véran δίδει έμφαση στην προσωπική υγιεινή και την αποφυγή των κοινωνικών επαφών, όπως π.χ. την αποφυγή της χειραψίας καθώς επίσης κάθε φυσική επαφή ή φίλημα.
Με αυξανόμενο των αριθμό των μολύνσεων τόσο στην Ευρώπη όσο επίσης και στη χώρα μας αυξάνεται ταυτόχρονα και η αγωνία από τον coronavirus. Το ερώτημα που προκύπτει είναι το κατά πόσο η χώρα μας είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει την επικίνδυνη αυτήν κατάσταση.
Τρομοκρατικές επιθέσεις, διαγραφή κρατών, φυσικές καταστροφές διέκοπταν για σύντομο μόνο χρονικό διάστημα την τουριστική κίνηση Ο coronavirus πάγωσε τον τομέα του τουρισμού. Η οικονομική ζημιά εκτιμάται ήδη σε είκοσι δισεκατομμύρια ευρώ στη βιομηχανία του τουρισμού και της ψυχαγωγίας. Οι τουριστικοί πράκτορες και οι ξενοδόχοι σε όλον τον κόσμο ανησυχούν για την απότομη πτώση της τουριστικής κίνησης και της επισκεψιμότητας σε ελκυστικούς και τουριστικούς χώρους. Η βιομηχανία ταξιδιών και τουρισμού με την επαπειλούμενη πανδημία απειλείται με σοβαρότατη κρίση. Οι ειδικοί προειδοποιούν για μια χαμένη χρονιά για την τουριστική οικονομία. Ειδικά για τη χώρα μας, που ο τουρισμός αποτελεί τη μεγαλύτερη βιομηχανία? με πάνω από 31 εκατομμύρια επισκέπτες, ο ιός θα προκαλέσει ένα πολύ μεγάλο πλήγμα στην οικονομία μας.
Πολλοί φοβούνται ότι η επιδημία του coronavirus μπορεί να προκαλέσει ύφεση σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία στη συνέχεια μπορεί να οδηγήσει ξανά σε κρίση χρέους. Τα χρέη των χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι υψηλότερα από ότι κατά την έκρηξη της κρίσης του 2008. Κατά μέσο όρο οι συνολικές υποχρεώσεις των χωρών του G.20 το 2008 έφθαναν στο ύψος του 200% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Σήμερα οι υποχρεώσεις (τα χρέη) είναι κατά 40% υψηλότερες, όπως προκύπτει από τους αριθμούς της Bank für Internationalen Zahlungausgleich (B12)3.
Με τον κίνδυνο του ιού ενώπιον των θυρών μας ανέβηκε επίσης και ο κίνδυνος μιας αυτονόητης οικονομικής κρίσης, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει πολύ περισσότερους ανθρώπους στον πλανήτη και ιδιαίτερα στη χώρα μας. Αυτό που είναι ακόμη πιο επικίνδυνο είναι οι αλυσιδωτές αντιδράσεις που προκαλούν τα κύματα του πανικού. Αν η επιχειρηματική δραστηριότητα σταματήσει, αν σπάσουν οι πολυάριθμες αλυσίδες εφοδιασμού, κανένας πλέον δε θα είναι σε θέση να εφοδιάσει κάποιον. και αν οι άνθρωποι παραμένουν στα σπίτια τους από πρόνοια αντί να πάνε να αγοράσουν, τότε τα ταμεία στα καταστήματα θα παραμείνουν άδεια και οι παραγγελίες μη υλοποιήσιμες. Κατ΄ ακολουθία και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να πάνε στα σπίτια τους, και τούτο διότι με την έλλειψη των πωλήσεων θα προκύψει αδυναμία πληρωμής των μισθών και ούτω καθεξής.
Μια κρίση ιού ενδεχομένως να προκαλέσει οικονομική και γεωπολιτική κρίση, κάτι που απευχόμαστε. Υφίσταται, όμως, ο κίνδυνος να αυξηθούν οι εθνικιστικές εχθρότητες και ενδεχομένως να ακολουθήσουν και άλλα δεινά, όπως το κλείσιμο των συνόρων των κρατών, οι προστατευτισμοί, ακόμη και οι ένοπλες συγκρούσεις. Ο ιός σε αυτό το σενάριο μπορεί να γίνει ο καταλύτης για την κατάρρευση της μέχρι τούδε τάξης, μιας τάξης, της οποίας οι ρωγμές της είναι ορατές εδώ και πολύ χρόνο και τώρα αυτές μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε χαρακώματα.
- Le Monde : Coronavirus: Le Louvre fermé dimanche, après que son personnel a voté un droit de retrait (1/3/2020).
- Les Echos (2-3-2020).
- Βλ. Müller H. : Konjuktur und Börse. Viren, Crach und Terror. Der Spiegel, 1-3-2020.
Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΣΥΜΕΏΝ
