Με εκδηλώσεις που διοργάνωσε η Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας εορτάστηκε στην πόλη της Φλώρινας η Ημέρα της Εθνικής Αντίστασης, την Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013.
Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν με επίσημη δοξολογία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Παντελεήμονα, ενώ στη συνέχεια τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο της πλατείας Γ. Μόδη και ακολούθησε κατάθεση στεφάνων.
Λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν εκείνη την ώρα, δεν έγινε η προγραμματισμένη κεντρική ομιλία της ημέρας από την κα Σοφία Ζαχαροπούλου, φιλόλογο του 2ου γυμνασίου Φλώρινας.
Παραθέτουμε ωστόσο την ομιλία της κας Ζαχαροπούλου, προς ενημέρωση των αναγνωστών.
Η σημερινή εκδήλωση είναι μια εκπλήρωση χρέους και δικαίωσης των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, είναι ένα πνευματικό μνημόσυνο στους ήρωες και τις ηρωίδες που πολέμησαν τον φασισμό, στα γυναικόπαιδα που εκτελέστηκαν ομαδικά, σε όσους βασανίστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα παλικάρια που κάλυπταν τον κρότο των εχθρικών πυροβόλων με τον εθνικό μας ύμνο.
Η Αντίσταση του ελληνικού λαού στα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, είναι από τις πιο μεγαλειώδεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Είναι η συνέχεια και η φυσική προέκταση του αλβανικού μετώπου.
Η καθολική αντίσταση του λαού μας στην υποταγή και τη βία του κατακτητή.
Η άρνηση της υποδούλωσης.
Η κατάληξη εθνικών και κοινωνικών αγώνων.
Αυθόρμητη ή οργανωμένη, μαζική ή ατομική μα οπωσδήποτε ενιαία, ήταν ένας ολόπλευρος εθνικό-απελευθερωτικός αγώνας του 1941-44 ως συνέχεια του αμυντικού πολέμου 1940-41.
Ο πιο φρικτός πόλεμος του 20ου αιώνα βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι Γερμανοί μπαίνουν στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1941. Με την κατάληψη και της Κρήτης τον επόμενο μήνα, όλη η ελληνική επικράτεια βρίσκεται υπό την κατοχή των δυνάμεων του άξονα. Τριπλή κατοχή: των Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων άρχιζε τη χώρα μας. Ο τότε βασιλιάς Γεώργιος ο β’ και η ελληνική κυβέρνηση κατέφυγαν στην Αίγυπτο, ενώ στην Αθήνα σχηματίστηκε κατοχική κυβέρνηση.
Οι δυνάμεις κατοχής σε μικρό χρονικό διάστημα ελέγχουν τα πάντα : λιμάνια, τελωνεία, αποθήκες, εμπορικά καταστήματα, γεωργικά και βιομηχανικά προϊόντα. Οι μισθοί εξανεμίζονται, τα εμπορεύματα γρήγορα εξαφανίζονται, και εμφανίζεται η μαύρη αγορά. Ο υποσιτισμός μαστίζει την ελληνική επικράτεια και πολλοί Έλληνες – πάνω από 300.000- πεθαίνουν από την πείνα εκείνο τον τρομερό χειμώνα του ΄41 – 42.
Η πάλη για την επιβίωση, ήταν η πρώτη αυθόρμητη και ανοργάνωτη αντιστασιακή πράξη. O λαός είχε να διαλέξει ανάμεσα στην υποταγή και τα όπλα και καθότι «μιας αθάνατης γενιάς ήταν θρέμμα» ή «από καλή γενιά» όπως γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης, διάλεξε το δεύτερο.
Το πρώτο ράπισμα δόθηκε με το κατέβασμα της χιτλερικής σημαίας από την Ακρόπολη της Αθήνας. Τη νύχτα της 30 ξημερώνοντας 31 Μαίου 1941 δυο δεκαοκτάχρονοι φοιτητές, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας σκαρφαλώνουν από μια υπόγεια στοά στην Ακρόπολη και χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τη γερμανική φρουρά υποστέλλουν τη γερμανική σημαία. Η τολμηρή αυτή ενέργεια προκάλεσε θαυμασμό όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη και αποτέλεσε την πρώτη πράξη της Εθνικής μας Αντίστασης.
Η ναζιστική θηριωδία θα φανερώσει το φρικαλέο της πρόσωπο με το σχέδιο εξοντωτικού λιμού, τις αρπαγές περιουσιών, τις εκτελέσεις αγωνιστών, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Σιγά – σιγά η Αντίσταση οργανώνεται και απλώνεται. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1941 αναγγέλλεται η ίδρυση του «Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου», του γνωστού ΕΔΕΣ, με πολιτικό ηγέτη τον Νικόλαο Πλαστήρα και στρατιωτικό αρχηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα. Λίγο αργότερα ιδρύεται «Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση» γνωστή ως ΕΚΚΑ με αρχηγούς τον Ευριπίδη Μπακιρτζή και τον Δημήτριο Ψαρρό. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1941 γνωστοποιείται στον ελληνικό λαό με διάγγελμα η ίδρυση του «Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου», γνωστού ως ΕΑΜ, με αντιπροσώπους τους: Λευτέρη Αποστόλου του ΚΚΕ, τον Χρήστο Χωμενίδη του Σοσιαλιστικού κόμματος Ελλάδας, τον Ηλία Τσιριμώκο της Ελληνικής Λαϊκής Δημοκρατίας και τον Απόστολο Βογιατζή του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας.
Οι τρεις αυτές αντιστασιακές οργανώσεις στα ιδρυτικά τους καταστατικά ξεκινούν από την ίδια αφετηρία και έχουν κοινούς στόχους : Έναν άμεσο, που είναι η απελευθέρωση της Ελλάδας και έναν απώτερο, που είναι η δημιουργία προϋποθέσεων για την οικοδόμηση ενός σταθερού δημοκρατικού πολιτεύματος.
Η πρώτη μαζική εξέγερση του ελληνικού λαού έγινε στις 29 Σεπτεμβρίου 1941 στη Δράμα και στο χωριό Δοξάτο, όπου εκτελέστηκαν ομαδικά από Βούλγαρους φασίστες 3000 πατριώτες.
Το Φεβρουάριο του 1942 η κεντρική επιτροπή του ΕΑΜ ιδρύει τον ΕΛΑΣ, «Εθνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό», με επικεφαλής τον στρατηγό Στέφανο Σαράφη και τον γεωπόνο από την Λαμία, Θανάση Κλάρα, γνωστό με το ψευδώνυμο Άρης Βελουχιώτης ενώ τον Φεβρουάριο του 1943 ιδρύει την ΕΠΟΝ(Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων). Μετά την ίδρυση του ΕΛΑΣ, ο Ναπολέων Ζέρβας, ιδρύει τις «Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών» ΕΟΕΑ, ως ένοπλο τμήμα του ΕΔΕΣ που δρα κυρίως στην Αιτωλοακαρνανία, Βορειοδυτική και κεντρική Ελλάδα. Η τρίτη αντιστασιακή οργάνωση η ΕΚΚΑ ιδρύει και αυτή αντάρτικο σώμα με αρχηγό τον Δημήτριο Ψαρρό που δρα κυρίως στην περιοχή της Γκιώνας από τον Απρίλιο του 1943 ως τον Απρίλη του 1944, όταν ο Ψαρρός έπεσε δυστυχώς θύμα εμφύλιας διαμάχης.
Εκτός από τις οργανώσεις αυτές ιδρύθηκαν και άλλες στην Αθήνα τη Θεσσαλονίκη την Κρήτη και σε άλλες περιοχές. Παράλληλα στην Αίγυπτο συγκροτείται ο «Ιερός Λόχος»από αξιωματικούς, μαθητές των στρατιωτικών σχολών και πολίτες που είχαν διαφύγει στη Μέση Ανατολή μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς. Ο Ιερός Λόχος έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις εναντίον των δυνάμεων του άξονα στη Βόρεια Αφρική (Ελ Αλαμέιν). Στην Αίγυπτο επίσης σχηματίστηκε και η «Ορεινή Ταξιαρχία»που πολέμησε κατά τη συμμαχική απόβαση στην Ιταλία (Ρίμινι). Ο Αντιστασιακός Αγώνας, ήταν επίπονος καθημερινός, επίμονος, τις περισσότερες φορές απαρατήρητος, πάντα όμως επικίνδυνος και ηρωικός.
Από τις πρώτες μεγάλες συγκρούσεις τον Οκτώβρη του 1942 (του ΕΛΑΣ στα Ρυκά της Παρνασσίδας και του ΕΔΕΣ στη Σκουληκαριά της Άρτας) ως την απελευθέρωση, οι απώλειες των Γερμανών και Ιταλών ήταν βαρύτατες και υποχρέωσαν τα επιτελεία τους να διατηρούν ισχυρές δυνάμεις σε όλα τα σημεία της χώρας. Ανάλογες ήταν και οι καταστροφές που προξένησαν οι αντιστασιακές οργανώσεις με δολιοφθορές (σαμποτάζ) σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και σε μεταφορικά μέσα.
Αποκορύφωμα της κοινής δράσης των αντιστασιακών οργανώσεων είναι η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25 Νοεμβρίου του 1942. Στην ανατίναξη πήραν μέρος 120 άντρες του ΕΛΑΣ, 65 των ΕΟΕΑ και 12 Άγγλοι κάτω από την προσωπική καθοδήγηση του Άρη Βελουχιώτη και του Ναπολέοντα Ζέρβα. Η ανατίναξη αχρήστευσε για πολλές εβδομάδες τη σιδηροδρομική Θεσσαλονίκης Αθήνας και καθυστέρησε τον εφοδιασμό των Γερμανών που μάχονταν στην Αφρική. Αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων. Καταξίωσε έτσι τον ένοπλο αγώνα στη συνείδηση των συμμάχων. Ήταν το μεγαλύτερο σαμποτάζ της Ευρώπης σύμφωνα με τον Βρετανό πρωθυπουργό Ουίστον Τσώρτσιλ. Άλλες γενναίες πράξεις ήταν η κατάληψη της Άμφισσας όπου οι απώλειες που προξένησαν τα συνεργαζόμενα τμήματα του ΕΛΑΣ στους Γερμανούς ήταν ιδιαίτερα βαριές, και η ανατίναξη της γερμανικής αμαξοστοιχίας στα Τέμπη. Υπολογίζεται ότι ο εχθρός έχασε 500 άνδρες και μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών και εφοδίων.
Κοντά στους αντάρτες των βουνών ο αγώνας στις πόλεις πήρε άλλη μορφή : απλοί πολίτες, ανώνυμοι αλλά γνήσιοι εκφραστές της φλόγας ενός ολόκληρου λαού, κυρίως νέοι κάθε κοινωνικής τάξης και πολιτικής απόχρωσης, ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, συγγραφείς, καλλιτέχνες δηλώνουν παρόν στο αντιστασιακό προσκλητήριο: Φοιτητικές διαδηλώσεις(Μάρτης του 1942), καθολικές απεργίες δημοσίων υπαλλήλων, λαϊκή διαδήλωση με αφορμή την κηδεία του ποιητή Κωστή Παλαμά(Φεβρουάριο του 1943), γενική απεργία κατά της επιστράτευσης των Ελλήνων εργατών (Μάρτης του1943). Στην ενίσχυση του αγωνιστικού πνεύματος συνέβαλαν αποφασιστικά και οι αντιστασιακές εφημερίδες που κυκλοφορούσαν χέρι με χέρι τη στιγμή που ο ελεγχόμενος τύπος και το ραδιόφωνο προσπαθούσαν να κάμψουν το ηθικό των Ελλήνων.
Σειρά τώρα έχουν τα τάγματα ασφαλείας και τα στρατόπεδα πολιτικών κρατουμένων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ολόκληρα χωριά καίγονται και οι κάτοικοι εκτελούνται από τους ναζιστές. Η σφαγή στο Δίστομο, στα Καλάβρυτα, στα Ανώγεια, το μπλόκο της Κοκκινιάς, η εκτέλεση 200 πολιτικών κρατουμένων την πρωτομαγιά του ’44 στην Καισαριανή, έμειναν στην Ιστορία ως οι πυλώνες που οδηγούν στην πλέον κορυφαία έκφραση πατριωτισμού και στην νίκη των υψηλών ιδανικών. Σύμφωνα με στοιχεία της «Εθνικής Αλληλεγγύης» ο απολογισμός των θυμάτων είναι τρομακτικός : 49.188 Έλληνες εκτελέστηκαν. Ειδικά στην περιοχή μας δεν πρέπει να ξεχαστεί η διπλή αντίσταση των Φλωριωνωτών, τόσο ενάντια στην ναζιστική κατοχή όσο και ενάντια στη Βουλγαρική όψιμη πανσλαβική προπαγάνδα.
Τελικά οι δυνάμεις του άξονα νικημένες από τις Συμμαχικές δυνάμεις εγκαταλείπουν τη χώρα στις 12 Οκτωβρίου του 1994. Η γερμανική σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό υποστέλλεται και στον Ιερό βράχο υψώνεται πάλι η γαλανόλευκη.
Η Εθνική μας Αντίσταση «κτήμα ες αεί» όλου του ελληνικού λαού, δημιούργησε μια Εθνική Συνείδηση απαλλαγμένη από πατριδοκάπηλες ρητορείες, συγχωνεύοντας τις εθνικές κοινωνικές και πολιτικές προσδοκίες του λαού σε ένα κοινό και Πανανθρώπινης αξίας όραμα: μια αξιοπρεπέστερη και δικαιότερη ζωή. Συσπείρωσε τα λαϊκά στρώματα της Κοκκινιάς, τους σαλταδόρους, τα χαμίνια του λιμανιού με τον προοδευτικό πνευματικό κόσμο του τόπου. Τον καπετάνιο του βουνού με τον τελευταίο αντάρτη.
Εμείς σήμερα, 70 χρόνια μετά, σε μια Ελλάδα που δοκιμάζεται, νοιώθουμε τα λόγια μας πολύ λίγα και φτωχά, για να τιμήσουμε αυτούς που έφτιαξαν ένα μαζικό λαϊκό κίνημα με περιφρόνηση στον θάνατο, πάθος για λευτεριά και άμετρη αυτοθυσία. Με την Αντίσταση τους οι Έλληνες μας διδάσκουν πως η περιφρούρηση της ελευθερίας και της ειρήνης είναι υποχρέωση μας και δεν τελειώνει με εορτασμούς. Επιβάλλει να συνειδητοποιήσουμε τις ευθύνες μας και να αγωνιστούμε για το κοινό καλό, παραμερίζοντας το άκρατο κυνήγι του κέρδους, την αλλοτρίωση και την ιδιοτέλεια.
Όπως λέει ο ποιητής:
«οι άνθρωποι αυτοί, που γεύτηκαν την καταιγίδα
έζησαν με τον κεραυνό και το χαλάζι.
Πέθαναν κρατώντας στα χέρια τους τους ανέμους.
Θάφτηκαν από το χώμα που ξεσήκωσε το ξεροβόρι,
και η βροχή θέριεψε τα χορτάρια στο μνήμα τους,
γιατί αγάπησαν την ζωή.»
Μην ξεχνάμε λοιπόν: Η ελευθερία δε δωρίζεται. Κατακτιέται.
Ο δρόμος του χρέους είναι για μας ολοφάνερος.
