Γράφει ο Ηλίας Χασιώτης
Συνήθως όλα τα σημαντικά γεγονότα στην πορεία του χρόνου περιβάλλονται από ένα πέπλο μύθου. Το γεγονός αυτό επιτείνεται, όταν άτομα προικισμένα με λογοτεχνικό ύφος. Καθώς πραγματεύονται τα θέματα αυτά, ανάλογα με την προσωπική τους ευαισθησίας επικεντρώνονται σε ορισμένες μόνο πτυχές με επακόλουθο το τελικό αποτέλεσμα ακόμη και να απέχει από τον ιστορικό πυρήνα της υπόθεσης. Φυσικά πάντα παραμονεύει ο κίνδυνος ορισμένοι απ’ τους πρωταγωνιστές να μεγεθύνουν την προσωπική τους συμμετοχή ή να αποκρύπτουν βασικές λεπτομέρειες.
Τώρα το Μαϊο 2013, συμπληρώνονται 70 χρόνια από το γνωστό ως χτύπημα του Γερμανικού τρένου στη Βεύη το Μάιο του 1943. Όταν μαθητές κυρίως του εξατάξιου Γυμνασίου αιχμαλώτισαν Γερμανικό τρένο. Το χτύπημα αυτό μαζί με την περίφημη μάχη στο Φαρδύκαμπο Σιάτιστας το Μάρτιο 1943 κατά την οποία αιχμαλωτίσθηκε ένα ολόκληρο Ιταλικό τάγμα από 604 άνδρες, προκάλεσαν ενθουσιασμό και εξύψωσαν το ηθικό του λαού ακόμη και πέρα των Ελληνικών ορίων.
Επιπρόσθετα διευκρινίζουμε ότι πέρα της οφειλόμενης επετειακής αναφοράς η παρούσα εργασία επιβλήθηκε από την αναγκαιότητα δημοσίευσης νεότερων στοιχείων.
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ: Την άνοιξη του 1943 πιάστηκε αιχμάλωτο απ’ την Γερμανική Γκεστάπο ένα απ’ τα σημαντικότερα στελέχη του ΕΑΜ στο νομό Φλώρινας, Ο Χαράλαμπος (Αθάνατος) απ’ τις Κλεινές, φαρμακοποιός (1)σελ 18-19,(2)σελ 31. Στις 21 Μαΐου 1943 στις 08:30 το πρωϊ ο Χαραλαμπίδης επιβιβάσθηκε στο σιδηροδρομικό σταθμό Φλώρινας σ’ένα τρένο με πολλά βαγόνια συνοδευόμενος απ’ τον υποφρούραρχο Αμυνταίου Αιμίλιο Μύλλερ, το δεκανέα υπασπιστή του και το διερμηνέα Αλέκο-(ή Αν) με προορισμό τη Θεσ/νίκη, όπου ο Χαραλαμπίδης θα περνούσε από στρατοδικείο και πιθανότατα θα εκτελούνταν. Αξίζει ν ‘αναφερθεί , ότι τότε η συγκοινωνία Φλώρινας – Θεσ/νίκης με τρένο γινόταν μόνο κάθε Πέμπτη και μπροστά απ’ την ατμομηχανή του τρένου οι Γερμανοί συνήθως έβαζαν ένα ανοικτό συρματόπλεκτο βαγόνι με ομήρους φυλακισμένους ή και συγγενείς ανταρτών γνωστό ως «ΚΛΟΥΒΑ», ώστε σε περίπτωση σαμποτάζ οι ατυχείς όμηροι ν’ ανατινάζονταν Πρώτοι.
Σύμφωνα με το πόρισμα της Γκεστάπο το οποίο πληροφορήθηκε ο τότε Νομάρχης Κων/νος Μπόνης(3) σελ.73-74:’’Δύο δεκατετράχρονοι μαθητές (εξατάξιου Γυμνασίου) από το Αμύνταιο ο Βακαλόπουλος Δημήτρης υιός του Γραμματέως του Δήμου (1917-1945) και ο Μιχάλης Θεοδωρίδης υιός του εγκατεστημένου στο Αμύνταιο Μακεδονομάχου Θεοδωρίδη Παντελή, αμέσως μόλις είδαν σε ποιο βαγόνι μπήκε ο Χαραλαμπίδης με τη συνοδεία του έφυγαν με ποδήλατα και έφθασαν στη Βεύη στο σιδηροδρομικό σταθμό όπου τους περίμεναν τα εκτελεστικά όργανα δηλαδή η ομάδα Πέτρου Κορινάλ. Στην ομάδα είπαν σε ποιο βαγόνι ήταν ο Χαραλαμπίδης, δεδομένου ότι το τρένο στη Βεύη στάθμευε μόνο για λίγα λεπτά να προμηθευτεί νερό και τα βαγόνια ήταν πάρα πολλά.
Ο αείμνηστος επιφανής βλάχος Σάκης Μουτσομπάμπας σε συνεντεύξεις του(4) μας είπε ότι υπήρχαν 3 ομάδες. Η ομάδα εκτελεστών με αρχηγό τον Κορίνα ομάδα υποστήριξης ανταρτών του Καϊμακτσαλάν με αρχηγό τον Κώστα Παπαναστασίου και η ομάδα φυγάδευσης από αντάρτες Βιτσίου στον Άγιο Βαρθολομαίο με αρχηγό τον Παπαδόπουλο Βάνια(Αυγερινό).
Την ομάδα Κορίνα αποτελούσαν (2) σελ 32: ‘’Ο Πέτρος Κορίνας ως αρχηγός, ο Δημήτρης Βακαλόπουκλος, ο Μιχάλης Θεοδωρίδης, ο Σάκης Μουτσόμπαμπας-Πέκος, ο Στέφανος Χατζημηνάς, ο Γιάννης Θεοδώρου όλοι τους από το Αμύνταιο , ο Θεόδωρος Αντωνιάδης απ’ υη Λακκιά, ο Χαράλαμπος Περπερίδης απ’ τους Αγίους Αναργύρους , ο Μάρκος Μάρκου(Ευαγγέλου) απ’ τη Φλώρινα, ο Μιχάλης Σερπίνης απ’ την Αγία Παρασκευή , ο Ρήσας (Γιάννης Χάνης δάσκαλος στις Κλεινές), ο Νίκος Τσακίρης πεταλωτής απ’ τη Φλώρινα’’. Ο Γ. Νεδέλκος προσθέτει και το Φίλιππα Φιλίππου μαθητή απ’ το Αμύνταιο(1) σελ.21.
Τα γεγονότα στη Βεύη εξελίχθηκαν ως εξής: Δύο μέλη της ομάδας ο Γιάννης Θεοδώρου (και ο Μιχάλης Σερβίνης;)ανέβηκαν στην ατμομηχανή και υποχρέωσαν το μηχανοδηγό να την αποσυνδέσει και να την πάει στην παρακείμενη υδατοδεξαμενή δήθεν για νερό. Έτσι η αμαξοστοιχία έμεινε στη Βεύη για 10-15 λεπτά και όχι για 1-2 όπως ήταν προγραμματισμένη. Στο χρόνο αυτό οι μαθητές με τα τότε μαθητικά καπέλα τους και καλάθια με δήθεν τρόφιμα. Κατάφεραν να ξεγελάσουν τους 3 Γερμανούς φρουρούς του σταθμού ένα αφόπλισαν και δύο άλλους ελαφρώς τραυμάτισαν.
Συγχρόνως ο Κορίνας με τον Περπερίδη, το Χάνη και τον Τσακίρη (ο Νεδέλκος προσθέτει και το Φίλιππα Φιλίππου σελ.21 μέσα από ένα ανοιχτό παράθυρο σκαρφάλωσαν στο βαγόνι και πήγαν στο κουπέ όπου ήταν ο Χαραλαμπίδης, ο Μύλλερ, ο υπασπιστής και ο διερμηνέας. Στο κουπέ το πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα δεν είναι ξεκάθαρο(1),(2),(4). Το βέβαιο είναι ότι το πιστόλι του εκτελεστή Πέτρου Κορίνα έπαθε εμπλοκή, σκοτώθηκε ο υπασπιστής, τραυματίσθηκε θανάσιμα ο σωματώδης Αιμίλιος ο οποίος εξέπνευσε στο σιδηροδρομικό σταθμό Αμυνταίου όπου το τρένο αργότερα έφθασε και δραπέτευσε ο διερμηνέας(1) και σύμφωνα με όσα κατ’ επανάληψη διηγήθηκε ο Χαράλαμπος Περπερίδης (Γορνίτης) στην ευγενέστατη κόρη του κυρία Ανατολή αυτός πυροβόλησε θανάσιμα το Μύλλερ(5). Ο κρατούμενος Χαραλαμπίδης πήδηξε απ’ το βαγόνι τον παρέλαβαν αντάρτες τον πήγαν στον Άγιο Βαρθολομαίο και από εκεί στο Βίτσι (2) σελ.34.
Στη συνέχεια (3)σελ 73 ‘’Η υποδιοίκηση χωροφυλακής Βεύης τηλεφώνησε στο Νομάρχη Κώστα Μπόνη και αυτός μαζί με το μητροπολίτη Βασίλειο (κατά κόσμο Παπαδόπουλο Βασίλειο εκ Λεχόβου)πήγαν στο Γερμανό φρούραρχο κόμη φιλέλληνα Σεφεδρολοχαγό και τον έπεισαν να μην εισηγηθεί στους ανωτέρους του στη Θεσ /νίκη αντίποινα’’. Με τον τρόπο αυτό ούτε η Βεύη ούτε το Αμύνταιο θρήνησαν θύματα.
Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ
Ο ΑΙΜΙΛΙΟΣ(Αιμίλ Μύλλεο): Ξεψύχησε την ώρα που το τρένο έφθανε στο σιδηροδρομικό σταθμό Αμυνταίου όπου τον περίμενε κρατώντας μια βαλίτσα η φίλη του (και μέλλουσα σύζυγός του;) -Αμυντιώτισσα Ελένη – που την ημέρα εκείνη γιόρταζε και θα πήγαιναν μαζί στη Θεσ/νίκη. Σαν είδε η Ελένη τον Αιμίλιο μέσα στα αίματα ….Ξεπήδησαν και εξελίχθηκαν εικόνες αρχαιοελληνικής τραγωδίας…. άρχισε να ξεριζώνει τα μαλλιά της ανηφορίζοντας με αλλαλαγμούς προς τα παρεκείμενα αμπέλια(6). Η Ελένη αμέσως μετά τον πόλεμο μετανάστευσε στην Αυστραλία.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ (Αθάνατος) Στη διάρκεια της Κατοχής 1941-1944 τον βρίσκουμε στο Βίτσι ως πολιτικό επίτροπο του ’28 του ΕΛΑΣ στα Κορέστεια. Το 1945-1946 στο Μπούλκες στη Γιουγκοσλαβία το γνωστό στρατόπεδο εκπαίδευσης Ελλήνων ανταρτών. Μετά το 1949 ανέβηκε στην πόλη Ostrava της τότε Τσεχοσλοβακίας όπου για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας τον ‘’έβαλαν’’ εργάτη στις οικοδομές ! Αργότερα χάρη στην εργασιακή και πνευματική του αξία εργάζεται ως φαρμακοποιός και αναδεικνύεται μεταξύ των κορυφαίων της πόλης. Στον επίλογο της ζωής του τον βρίσκουμε στην αγαπημένη του Φλώρινα, την πατρώα γη κοντά στα αγαπημένα του τέκνα. Διηγείται ο υιός του.
ΚΟΡΙΝΑΣ ΠΕΤΡΟΣ(ΚΑΜΟ) Ονομάσθηκε Καμό γιατί θύμιζε το γνωστό επαναστάτη Τσαρικής Ρώσιας. Φοιτητής Νομικής σχολής στο ΑΠΘ υιός του Μακεδονομάχου Μοναστηριώτη Μεγαλεμπόρου Γεώργιου Κορίνα που εγκαταστάθηκε το 1914 στο Αμύνταιο και της αρχόντισσας Αφροδίτης Κουφονικόλα οικογένειας μεγαλοκτηματιών στους Αγίους Αναργύρους. Πολύτιμα στοιχεία για τη δράση του μας έδωσε ο ξάδερφός του Μάκης Κουφονικόλας του Αδάμ που τον ευχαριστούμε(8):’’Ο Πέτρος ήταν ατίθασος , ενθουσιώδης με αγνή ιδεαλιστική πατριωτική αντίληψη . Είχε συνείδηση της αριστοκρατικής του καταγωγής και φυσικά δεν ήταν κομμουνιστής όπως ψευδώς αναφέρει ο Νεδέλκος. Ο Πέτρος ήταν αδερφός του γνωστού στρατηγού Αναστασίου Κορίνα υπασπιστού του Βασιλέως Παύλου στρατιωτικού ακολούθου στο Παρίσι και Βελιγράδι’’. Σε επιστολή προς τον γράφοντα η Φλωρινιώτισσα σύζυγος του στρατηγού Άννα το γένος Καλή γράφει (9) επακριβώς’’ Ο Πέτρος ευήθη αναγκασμένος να ενταχθεί στο ΕΑΜ γιατί ήξερε ότι ο αδερφός του πολεμούσε στη μέση Ανατολή’’.
ΧΑΤΖΗΜΗΝΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ: Συνελήφθη από την Γκεστάπο και κλείσθηκε στις φυλακές Γεντι-Κουλέ στη Θεσ/νίκη μας διηγείται ο υιός του ο Αντώνιος Χατζημηνάς(10). Εμείς ερευνώντας βρήκαμε την κατάθεση το 1948 στο στρατοδικείο Θεσ/νίκης του Νυμφαιώτη Θεοδώρου Τσίρλη διευθυντή του ξενοδοχείου ΑΤΛΑΝΤΙΣ στη Θεσ/νίκη που επί 50έτη φιλοξένησε Φλωρινιώτες (11)’’Ενταύθα εις το ξενοδοχείον μου, παρεκάλεσε ο πατήρ Χατζημηνάς παρουσία του Μιχαήλ Ζωγράφου τον Ι. Μέρτζο να μεσολαβήσει στον ανώτερο αξιωματικό της Γερμανικής Αστυνομίας Μπάρκ που τον γνωρίσαμε το 1942(εγώ κι ο Μέρτζος)στο Νυμφαίο, όταν οι Γερμανοί έκαναν έρευνα για όπλα… αυτός προθυμοποιήθηκε όπως εγένετο. Πράγματι μεταβαίνοντος τούτου μαζί των και έτσι εσώθη ο υιός του Χατζημηνά’’.
ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ: Υιός του καταγόμενου από την Καστοριά Μακεδονομάχου και διαμένοντος στο Αμύνταιο επιχειρηματία (μεταφορές)Παντελή Θεοδωρίδη. Γυναίκες με πνευματική καλλιέργεια οι αδερφές Αναστασία και Σοφία Θεοδωρίδη μας είπαν σε συνεντεύξεις το 2003(6):’’Ο αδερφός μας Μιχάλης συνελήφθη από την Γκεστάπο ένα μήνα μετά το γεγονός της Βεύης… φυλακίσθηκε στο Γεντί Κουλέ (επταπύργιο) της Θεσ/νίκης …Τελικά ο Μιχάλης βρέθηκε στην Αυστρία στις εγκληματικές φυλακές STAIN πλησίον της Βιέννης, όπου σκοτώθηκε στις 5 Μαΐου το 1945. Ήρθε σχετικό έγγραφο στο Δήμο Αμυνταίου το 1946 αλλά ο πατέρας μου το απέκρυψε επί πολλά έτη. Διάφοροι επιτήδειοι με πρόσχημα ότι δήθεν ο Μιχάλης ζει ως καλόγερος στο Άγιο Όρος ή στο Βελιγράδι και χρήζει βοήθειας αποσπούσαν από τη μητέρα και από εμάς λεφτά. Στο σημείο αυτό ευχαριστούν θερμά τον αείμνηστο δικηγόρο Τάκη (Χρήστο) Αλτίνη γιατί με δικά του έξοδα σε Γερμανία και Αυστρία έφερε το σχετικό έγγραφο της εκτέλεσης από Γερμανία του Μιχάλη και απήλλαξε την οικογένεια μας από την εκμετάλλευση… Προσθέτουν ότι ο Πέτρος Κορίνας ξεγέλασε το Μιχάλη ότι δήθεν Έλληνες αξιωματικοί θα τους βοηθούσαν και τον θεωρούν υπαίτιο για το χαμό του αδερφό τους’’.
ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Υιός του Γραμματέα του Δήμου Αμυνταίου 1917-1945 ευπατρίδη με καταγωγή από την Ανατολική Θράκη Σταύρου Βακαλόπουλου. Ο κ. Σταύρος δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει το ποσό των διακοσίων λιρών που ζητήθηκε από το γνωστό Έλληνα διερμηνέα του Γερμανικού Φρουραρχείου Θεσ/νίκης Παπαναούμ προκειμένου να ελευθερωθεί ο υιός του Δημήτρης. Ο Δημήτρης μεταφέρθηκε μαζί με το Μιχάλη Θεοδωρίδη στις εγκληματικές φυλακές STAIN στην Αυστρία όπου σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια άστοχων βομβαρδισμών από συμμαχικά αεροπλάνα στις 24 Ιουλίου 1944. Ο Θεοδωρίδης σκοτώθηκε στις 5 Μαΐου 1945 όταν φυλακισμένοι μαζί με ηλικιωμένους Αυστριακούς φρουρούς του στρατοπέδου εξεγέρθηκαν μαζί με ηλικιωμένους Αυστριακούς φρουρούς του στρατοπέδου εξεγέρθηκαν, επενέβησαν τα Γερμανικά s-s και τους σκότωσαν όλους μαζί. Ο σπάνιας κατάρτισης Παναγιώτης Βακαλόπουλος μας διηγήθηκε(11)πως ‘’όταν κρατούνταν ο αδερφός του Δημήτρης στις φυλακές Φλώρινας (σημερινό μονόροφο κτίριο όπου στεγάζεται το ειρηνοδικείο) και πήγε να τον επισκεφθεί, ο ανακριτής (πιθανόν Αυστριακός και αντιχιτλεϊκός τον πήγε σε πλαϊνό δωμάτιο τον αγκάλιασε και του έσφιξε το χέρι’’.
ΣΑΚΗΣ ΜΟΥΤΣΟΝΤΙΑΜΠΑΣ-ΠΕΚΟΣ: Γόνος επιφανούς Κλεισουριώτικης εμπορικής οικογένειας εγκατεστημένης από το 1900 στο Αμύνταιο, συμμετείχε στην επιχείρηση ως μαθητής. Σε συνεντεύξεις(4) μας είπε ’’ενεργήσαμε με βάση συνωμοτικούς κανόνες . Ήμασταν χωρισμένοι σε ομάδες που η μία δεν γνώριζε την άλλη. Γενικός συντονιστής ήταν ο Πέτρος Κορίνας. Ο Κορίνας και το ΕΑΜ Φλώρινας μας είπαν ότι θα συμμετείχαν Έλληνες αξιωματικοί, ότι θα μας έδιναν καινούρια περίστροφα. Τίποτε από αυτά δεν έγινε απλά εκμεταλλεύθηκαν το νεαρό της ηλικίας μας και τον άδολο πατριωτισμό μας. Μετά τα γεγονότα μας εγκατέλειψαν στην τύχη μας. Κανένας απ’ τους μαθητές δεν ήταν κουμμουνιστής. Απ’ τους κομμουνιστές πού ήταν στο ΕΑΜ Φλώρινας είχαμε εμπιστοσύνη μόνο στον ξενορίτη Κυριάκο Πυλάη(13).Ότι σχετικά έγραψε ο Πυλάης ή σου είπε ήταν αλήθεια’’ Εμείς συμπληρώνουμε για το Σάκη : λάτρης του νομού Φλώρινας, αρθρογράφησε στον τύπο Αθηνών, Θεσ/νίκης και τοπικό, διέσωσε πολύτιμο υλικό για την απελευθέρωση του νομού μας απ’ τους Τούρκους το 1912 μέρος του οποίου δώρισε στο γράφοντα. Διετέλεσε κατά τα έτη 1959-1962 ιδιαίτερος του τότε υπουργού προεδρίας και εσωτερικών αειμνήστου Τάκη Μακρή μαζί με τους Φλωρινιώτες Τηλέμαχο Μούλη και Αλέξανδρο Μαζάρη. Έργα στο νομό μας αρδευτικά, Υδρευτικά αναδασμοί, ασφαλτοστρώσεις, ΠΡΩΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟΥ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟΥ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ ΦΕΡΟΥΝ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΑΚΗ ΠΕΚΟΥ.
ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΦΙΛΙΠΠΑΣ: Χρυσοχόος στο επάγγελμα, συμπαθής, προικισμένος με χιούμορ. Όταν το Μάιο του 1984 ήλθε ο δημοσιογράφος Φρέντυ Γερμανός στη Φλώρινα και το Αμύνταιο και συνέγραψε (14) για ‘’Το χτύπημα του τρένου στη Βεύη’’ ο Φίλιππας περιέγραψε με ιδιάζοντα λογοτεχνικό τρόπο το γεγονός.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Στη μνήμη του Πέτρου Κορίνα του Δημήτρη Βακαλόπουλου, του Μιχάλη Θεοδωρίδη και των μαθητών που δεν ζουν πια και που αγωνίσθηκαν για να μην καταστεί η Ελλάδα Γερμανικό Προτεκτοράτο όπως δυστυχώς σήμερα καθίσταται λόγω ανάξιων πολιτικών ηγεσιών, ακουμπούμε σιωπηλά μερικά Μακεδονικά Αγριολούλουδα στις ράγες του σιδηροδρομικού σταθμού Βεύης.
Τέτοιες μέρες πριν από εβδομήντα χρόνια ακριβώς……
