ΕΜΦΥΛΙΟΣ: ΕΝΑ ΠΑΡΑΛΟΓΟ ΔΡΑΜΑ
Μετά 69 χρόνια από την λήξη των πολεμικών επιχειρήσεων ο Εμφύλιος Πόλεμος εξακολουθεί να εξιστορείται και συχνά να μυθολογείται από τους επιγόνους των δύο πλευρών. Ωστόσο, όλα τα αδιαμφισβήτητα στοιχεία αποδεικνύουν ότι είχε κριθεί πριν ακόμη εξαπολυθεί. Συνοψίζονται οι κρίσιμες στρατηγικές καμπές του.
* Τον Οκτώβριο 1944 στην Καζέρτα της Ιταλίας ο ΕΛΑΣ υπογράφει Σύμφωνο με το οποίο υπάγεται στο Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και τίθεται υπό τον ΄Αγγλο στρατηγό Σκόμπι αλλά στα Δεκεμβριανά αποσκιρτά. Στρέφεται εναντίον των λοιπών ελληνικών δυνάμεων και των Συμμάχων. Ήταν επόμενο να συντριβεί.
* Πριν εξαπολύσει τα Δεκεμβριανά, η ηγεσία του ΚΚΕ ζητάει την βοήθεια της Σοβιετικής Ενώσεως. Ωστόσο ο Βούλγαρος ηγέτης Γκεόργκι Ντιμιτρώφ, Γραμματέας της Γ΄ Διεθνούς, απαντά από τη Μόσχα με κρυπτογράφημά του: «Μη περιμένετε καμιά βοήθεια».
* Τον Φεβρουάριο 1945 ο ΕΛΑΣ έχει ηττηθεί. Υπογράφει το Σύμφωνο της Βάρκιζας και αναλαμβάνει να παραδώσει όλα τα όπλα του. Λίγες ημέρες αργότερα Στάλιν, Τσώρτσιλ και Ρούσβελτ υπογράφουν το Σύμφωνο της Γιάλτας και μοιράζονται την Ευρώπη μεταξύ τους σε Ζώνες Επιρροής. 90% επιρροή στην Ελλάδα η Μεγάλη Βρετανία. Ωστόσο, η ηγεσία του Κ.Κ.Ε. ετοιμάζει τον τρίτο καταστροφικό και αυτοκαταστροφικό γύρο του Εμφυλίου. Αποθηκεύει σε μυστικές κρύπτες τα 24.000 καλύτερα και βαρύτερα όπλα της. Ταυτόχρονα εκπαιδεύει στον επικείμενο πόλεμο περισσότερα από 5.000 στελέχη στα μυστικά στρατόπεδα Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας, Ρουμπίγκ της Αλβανίας και Ιβαΐλοβγκραντ και Σβίλενγκραντ της Βουλγαρίας. Από το 1945 συγκροτεί στα βουνά ένοπλες ομάδες «καταδιωκομένων» υπό τον Μάρκο Βαφειάδη με στρατηγείο του τα Αντιχάσια καθώς πράγματι από την Άλλη Πλευρά σημειώνονταν διώξεις αριστερών και αντεκδικήσεις ενώ άτακτοι ένοπλοι στα χωριά έλυναν με αίμα τις παλαιότερες κτηματικές και οικογενειακές διαμάχες.
* Το 1946 προκηρύσσονται εκλογές με ημέρα την 31η Μαρτίου. Αρχές 1946 ο Μήτσος Παρτσαλίδης μεταβαίνει στη Μόσχα, όπου, σύμφωνα με μαρτυρία του, οι Σοβιετικοί ηγέτες τον «συμβουλεύον» να μετάσχει το Κ.Κ.Ε. στις εκλογές. Το Κ.Κ.Ε., όμως, κηρύσσει αποχή. Και, παραμονή των εκλογών, ένοπλες ομάδες του χτυπούν τις νόμιμες φρουρές στο Λιτόχωρο και στο ακριτικό Σκρα.
* Τον Φεβρουάριο 1946 η 2η Ολομέλεια του Κ.Κ.Ε. στην Πίνδο αποφασίζει να εξαπολύσει τον τρίτο γύρο του Εμφυλίου. Η απόφαση τηρείται απόρρητη. Την μαρτυρούν, όμως, οι πρωταγωνιστές.
* Τον Απρίλιο 1947 Νίκος Ζαχαριάδης, Γιάννης Ιωαννίδης και Πέτρος Ρούσος, η τρόϊκα του Κ.Κ.Ε., συμφωνούν στο Βελιγράδι με τους Γιουγκοσλάβους να εξαπολυθεί ο Εμφύλιος. 21η Απριλίου 1947 ο Ν.Ζαχαριάδης συναντάται με τον Τίτο και του απευθύνει ευχαριστήρια επιστολή για τη βοήθεια προς τον ΔΣΕ. Αντάλλαγμα η Μακεδονία.
* 12 Μαρτίου 1947 εξαγγέλλεται το Δόγμα Τρούμαν. Οι Η.Π.Α. υπερασπίζονται με όλα τα μέσα την Ελλάδα -και την Τουρκία- από την κομμουνιστική απειλή. Όμως 27 Ιουνίου 1947 από το βήμα του Γαλλικού Κ.Κ., στο Στρασβούργο, ο αντιπρόσωπος του Κ.Κ.Ε. Μ Πορυφυρογένης ανακοινώνει: «Η αποφασιστική πολεμική επίδοση του Δ.Σ.Ε. αποκρυσταλλώνεται κιόλας προς τη δημιουργία μιας λεύτερης Δημοκρατικής Ελλάδας με δική της κυβέρνηση και δική της κρατική υπόσταση»[1]
* 11 Σεπτεμβρίου 1947 με ομόφωνο Ψήφισμά της η Βουλή χορηγεί γενική αμνηστεία στους ηγέτες και μαχητές του Δ.Σ.Ε. αν παραδοθούν εντός μηνός. Αλλά 11-12 Σεπτεμβρίου 1947 η 3η Ολομέλεια αποφασίζει τον ολοκληρωτικό πόλεμο και εγκρίνει το Σχέδιο «Λίμνες» που προβλέπει αιφνιδιαστική κατάληψη της Θεσσαλονίκης και χωριστό Κράτος στη Μακεδονία και, ει δυνατόν, Θράκη.[2]
Οι μυλόπετρες άλεσαν τον Ελληνισμό. Ακόμη και εξ αίματος αδέρφια σκοτώθηκαν μεταξύ τους. Ο Χρήστος Διδασκάλου μάχεται στο Βίτσι. Αφηγείται:
«Ένα πολυβολείο μας θέριζε. Δεν σηκώναμε κεφάλι. Με τον λοχία σερνόμαστε σιγά-σιγά, φτάνουμε πίσω του, εξουδετερώνουμε τους σκοπούς και μπουκάρουμε μέσα. Ο πολυβολητής κοιτάει μπροστά του και έχουμε την πλάτη του. Είναι γυναίκα. Σηκώνει ο λοχίας το αυτόματο να την θερίσει, γυρίζει το κεφάλι της εκείνη και, ξαφνικά, ξεσπούν σε κλάματα οι δυό τους. Ήταν αδελφός και αδελφή».
Η στρατηγική αναμέτρηση των αντιπάλων δυνάμεων εκτυλίχθηκε και τελικά κρίθηκε στη Δυτική Μακεδονία όπου οι ισχυρότερες δυνάμεις του ΔΣΕ οχυρώθηκαν στο Καϊμακτσαλάν, στον Γράμμο και στο Βίτσι. με βάση τους τις Πρέσπες. Είχαν το προνόμιο ότι συνόρευαν με την Γιουγκοσλαβία και την Αλβανία όπου κατέφευγαν, εξοπλίζονταν και επέστρεφαν δριμύτερες.
Η ακριτική Φλώρινα έζησε κατάκαρδα το δράμα πολιορκημένη. Ψηλά από την Βίγλα οι αντάρτες με δυό κανόνια την θερίζουν νύχτα-μέρα στα τυφλά. Μια οβίδα πέφτει στην αυλή του Γυμνασίου μέσα στα παιδιά. Το θυμάμαι ζωντανά. Σκότωσε και την μικρή θεία μου Νίκη. Ο χαροκαμμένος πατέρας της Βασίλειος Λιάτσης, ιατρός διευθυντής του Νοσοκομείου, νοσήλευε -και- τους αντάρτες τραυματίες. Εκείνα τα φονικά κανόνια εκτίθενται λάφυρα στην κεντρική πλατεία.
Το προοίμιο του Μεγάλου Τέλους ξετυλίχθηκε στη Φλώρινα μέσα στο αίμα. Αρχές Φεβρουαρίου 1949 ο Ζαχαριάδης εξαπολύει γενική επίθεση για να καταλάβει τη Φλώρινα και να την κάνει πρωτεύουσα ώστε το ανατολικό μπλοκ να αναγνωρίσει διεθνώς ως ανεξάρτητο κράτος τη «Λεύτερη Ελλάδα». Μαίνονται άγριες μάχες όλη νύχτα. Μετά χρόνια ο ντόπιος αρχηγός των εκτελεστών ομολογεί δημόσια. «Μας έδωσαν μια λίστα με ονόματα αντιδραστικών και διαταγή να τους εκτελέσουμε μέσα στα κρεβάτια τους». Το έφερε η μοίρα και την πόλη υπερασπίσθηκε ο θρυλικός «Παππούς» Νικόλαος Παπαδόπουλος που στο ΄Επος του Σαράντα είχε οδηγήσει από νίκη σε νίκη το 28ο Σύνταγμα Αμυνταίου.
Ξημέρωσε η 12η Φεβρουαρίου 1949. Με το πρώτο φως χύμηξαν από τον ουρανό τα αεροπλάνα και τα τανκς από τον κάμπο. Τους άλεσαν όλους. Το τέλος φτάνει.
Όταν έπεσε το Βίτσι και 29 Αυγούστου 19449 ο Γράμμος τελευταίος, η αιματηρή αναμέτρηση έληξε πνιγμένη στο αίμα των Ελλήνων. Η Μαργαρίτα Λαζαρίδου, υψηλόβαθμο στέλεχος του Κ.Κ.Ε., είχε μείνει τελευταία στις Πρέσπες, όταν εισέβαλε ο Στρατός. Είδε με τα μάτια της και περιγράφει το δράμα:
«Αν ήθελε κανείς να περιγράψει την Κόλαση, δεν θα μπορούσε να της αποδώσει καλύτερη εικόνα από την εικόνα εκείνης της καυτερής μέρας του Αυγούστου 1949 στον κάμπο της Πρέσπας. Τα αεροπλάνα βούιζαν. Αφού έρριχναν όλες τις βόμβες τους, χαμήλωναν και μυδραλλιοβολούσαν τον κόσμο στον ακάλυπτο κάμπο. Από μακριά το βαρύ πυροβολικό κανονιοβολούσε ρίχνοντας τη φωτιά του. Και τα τανκς με τις οβίδες τους και με τα πολυβόλα τους εσκόρπιζαν παντού τον όλεθρο».
«Ένας φλογισμένος θάνατος τα τύλιγε όλα. Απελπισμένοι πολλοί τρέξανε προς τη λίμνη, τη Μικρή Πρέσπα, για να περάσουν από τη γέφυρα απέναντι. Μα και εκεί τους βρήκαν οι σφαίρες και οι βόμβες. Ο κάμπος στρώθηκε πτώματα. Η λίμνη κοκκίνισε από το πολύ αίμα».
«Κάπου, πέρα από τη λίμνη, κοντά στα σύνορα με την Αλβανία, η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ και το Επιτελείο του, το Πολεμικό Συμβούλιο, όλα τα ανώτερα στελέχη του Κόμματος και του Στρατού, ενώ οι μάχες συνεχίζονταν, περνούσαν τα σύνορα και έμπαιναν στη γείτονα χώρα».
Βασικός διαχειριστής του Εμφυλίου ήταν ο Τίτο με στόχο την προσάρτηση της Ελληνικής Μακεδονίας. Όταν το 1948 ο Στάλιν διέκοψε την απόπειρα του Τίτο να ηγεμονεύσει στα Βαλκάνια, ο ΔΣΕ καταδικάσθηκε. Ο καθηγητής ΄Αρνολντ Τόϋνμπη, κορυφαίος Βρετανός ιστορικός, έγραψε: «Ο ελληνικός Εμφύλιος υπήρξε ο μοναδικός θερμός πόλεμος του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη όπου αναμετρήθηκαν η Δύση και η Ανατολή με Έλληνες αντιπροσώπους τους».
Ο ακριτικός Νομός της Φλώρινας πλήρωσε βαρύτατο τίμημα. Ερημώθηκε. Το 1940 είχε 87.931 κατοίκους. Μέχρι το 1951 έχασε 18.540 κατοίκους και. στα επόμενα εξήντα χρόνια έως το 2011 έχασε ακόμη 20.815. Ωστόσο, πολλοί εγγεγραμμένοι στα Μητρώα δεν κατοικούν πια εκεί. Έφυγαν.
Καιρός πια να ειρηνεύσει πραγματικά η Ελλάδα και να απαλλαγεί από τις εμφύλιες έριδές της ώστε να απελευθερώσει όλες τις παραγωγικές δυνάμεις της. Ο Εμφύλιος ανήκει πια στην Ιστορία. Και η αδέκαστη Ιστορία έχει ήδη αποφανθεί ότι στις δυό πλευρές του Εμφυλίου έπεσε ο ανθός του Ελληνισμού.
Του οφείλουμε όλοι ένα αγιοκέρι. Αμήν.
Ν.Ι. Μέρτζος
- Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», 28 Ιουνίου 1949
- Εφημερίδα «Αυγή», 6 Ιανουαρίου 1980, Απόρρητο Αρχείο Κ.Κ.Ε., έρευνα Φιλ. Η. Ηλιού.
