ΛΟΓΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΚΙΗ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Ο λόγος είναι η σκιά – ίσκιος του έργου – λογοτεχνικού οικοδομήματος, επισημαίνει ο μεγάλος φιλόσοφος από τα Άβδηρα της Ξάνθης και πρόδρομος της ατομικής θεωρίας μαζί με τον Λεύκιππο.
Η οικονομική άνεση του φιλοσόφου επέτρεψε να ταξιδεύσει σε χώρες της Μεσογείου και στην Αθήνα διδάχθηκε τη Σωκρατική φιλοσοφία χωρίς να υπήρξε μαθητής του.
Οποιοδήποτε συγγραφικό έργο ολοκληρωμένο ως οικοδόμημα της σκέψης, ρίχνει την σκιά του σαν τον ήλιο που φωτίζει ένα κτίσμα και αφήνει πίσω από αυτό, ως αποτύπωμα τη σκιά του στη γη.
Όσο μεγαλύτερης αξίας κρίνεται ένα έργο λόγου από τους ειδικούς κριτικούς ή τους απλούς αναγνώστες στη ροή του χρόνου, τόσο πιο έντονη είναι η προβολή του, ως σώμα αυτόφωτο – που έχει δικό του φως και όχι ετερόφωτο – που δέχεται φως από ξένο σώμα.
Ο λόγος αποκτά δυναμική ανάλογη της ικανότητας του χρήστη – του ανθρώπου που πλέκει την σκέψη με την ιδιαιτερότητά του ο καθένας.
Η τέχνη στην έκφραση του προσωπικού – ιδιαίτερου γραπτού λόγου ονομάζεται ιδιόλεκτο, ως ταυτότητα του λεκτικού ύφους.
Επομένως τα γραπτά έργα του λόγου σφίνουν πίσω τους διαφορετικά ίχνη – σκιές, ανάλογα με τη δύναμη και τη γοητεία που εκπέμπουν στους αναγνώστες τους ως αποδέκτες αυτών. Ικανοποιούν αυτούς ψυχικά, άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο ή όλους σχεδόν, όταν αναφερόμαστε σε αριστουργήματα αναγνωρισμένα.
Έτσι τα πιο αξιόλογα έργα έχουν έντονο αντίκτυπο με βαθύτερη σκιά, ενώ τα λιγότερο αξιόλογα αφήνουν ελάχιστη σκιά, όσα μόλις διακρίνονται – αχνοφαίνονται ως σκιά απαλή. Τα αριστουργήματα λόγου Ελληνικά, Ευρωπαϊκά και παγκόσμια, έχουν έντονη απήχηση – αναδεικνύονται είτε όταν μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες του κόσμου είτε όταν διατηρούν την αξία τους δια μέσου των αιώνων.
Για παράδειγμα θα αναφέρουμε τα λογοτεχνικά έργα της αρχαίας Ελλάδας, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Σοφοκλή, Αισχύλου, Ευριπίδη και των Ευρωπαίων: Σαίξπηρ, Καντ, Βολταίρου, Ουγκώ, έχουν διαχρονική αξία, επειδή αντέχουν στο χρόνο. Κατ’ αναλογία θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε λαϊκούς τραγουδιστές αγαπητούς στο λαό μας, όχι βέβαια του ύψους των προαναφερθέντων μόλις, μεγάλου βεληνεκούς διανοουμένων.
Ο Τσιτσάνης, ο Μπιθηκώτσης, η Μπέλλου, βρίσκονται στην κορυφή της προτίμησης των έργων – τραγουδιών του ελληνικού μουσικού πενταγράμμου. Εξίσου αξιόλογος μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι είναι και ο προφορικός λόγος για παράδειγμα σε τηλεοπτικούς διαλόγους επιπέδου που η κατάθεση γνωμών και ο συντονισμός από έμπειρο δημοσιογράφο αφήνουν τις καλύτερες εντυπώσεις στο σύνολο των τηλεθεατών.
Το αλλαλούμ, αντίθετα, άλλων τηλεοπτικών διαλόγων απογοητεύουν πλήρως όλους μας και αντί να μας ωφελήσουν, μας βλάπτουν ως παράδειγμα προς αποφυγή κάθε νοήμονα πολίτη που προτιμά να αλλάξει κανάλι ενημέρωσης.
Ο λόγος στη συζήτηση – διάλογο αποκτά αξία, όταν οι συμμετέχοντες είναι καταρτισμένοι και ενημερωμένοι για το θέμα της συζήτησης και έχουν κάποιο επίπεδο γνώσεων – μόρφωσης είτε εγγράμματης είτε ολιγογράμματης αξιόλογης κοινωνικής μόρφωσης. Τα Δημοτικά Συμβούλια ή τα συμβούλια των Περιφερειών έχουν μωσαϊκό αντιλήψεων και γνωμών οπωσδήποτε αντίθετων, όμως η αρχή της πλειοψηφίας λειτουργεί και αναδεικνύει τις καλύτερες γνώμες ή πολλές φορές τις συνθέτει προς όφελος όλων.
Ο προφορικός λόγος σε σύγκριση με τον γραπτό, υπερτερεί στο ότι είναι πιο «ζωνταντός» και επίκαιρος από τον γραπτό, που όμως έχει το πλεονέκτημα του παντοτινού αποτυπώματος της σκέψης και δίνει τη δυνατότητα διάθεσης χρόνου για εμβάθυνση του περιεχομένου.
Ο προφορικός λόγος πρόσκαιρος, μας πιέζει ο χρονικά για να σκεφθούμε και δεν αφήνει αποτύπωμα – σκια με μόνιμα στίγμα.
Πέτρος Πρ. Γούλιος
Φλώρινα
