Αντιμέτωπος με ένα κύμα πολλαπλών κρίσεων χωρίς προηγούμενο, κυρίως του Covid-19, ο κόσμος έχει οπισθοχωρήσει πέντε χρόνια σε ότι αφορά στην ανθρώπινη ανάπτυξη, τροφοδοτώντας τη «δυσπιστία» και την «απογοήτευση» σε ολόκληρο τον πλανήτη. τα Ηνωμένα Έθνη εκφράζουν την ανησυχία τους στην παραπάνω έκθεση που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη (8/9/2022). Για πρώτη φορά από τότε που δημιουργήθηκε, πριν από περισσότερα από 30 χρόνια, ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης, που προσμετρά το προσδόκιμο ζωής, την εκπαίδευση και το βιοτικό επίπεδο, έχει πέσει δύο συνεχόμενα χρόνια, ήτοι το 2020 και το 2021.
Αυτό «σημαίνει ότι πεθαίνουμε νωρίτερα, ότι είμαστε λιγότερο μορφωμένοι και ότι τα εισοδήματά μας πέφτουν», επισημαίνει ο επικεφαλής της έκθεσης του Προγράμματος Ανάπτυξης των Εθνών (UNDP) κ. Achim Steiner κατά τη διάρκεια συνέντευξής στο Γαλλικό Πρακτορείο. « Με τις παραπάνω τρεις παραμέτρους, μπορείτε να πάρετε μια ιδέα για το γιατί οι άνθρωποι αρχίζουν να απελπίζονται, να απογοητεύονται, να ανησυχούν για το μέλλον », τονίζει.
Ενώ ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης ανέβαινε σταθερά για δεκαετίες, το 2021 οπισθοχώρησε στο επίπεδο του 2016, δηλαδή πέντε ολόκληρα χρόνια πίσω, «διαγράφοντας» χρόνια συνεχούς ανάπτυξης. Ειδικότερα, σε ότι αφορά στον Covid, αλλά και στις κλιματικές καταστροφές, που πολλαπλασιάζονται, και στις κρίσεις που προστίθενται, η ταχύτητά τους είναι τόσο μεγάλη, χωρίς να δίνεται χρόνος στους πληθυσμούς να πάρουν ανάσα. «Έχουμε βιώσει καταστροφές στο παρελθόν, είχαμε συγκρούσεις στο παρελθόν, αλλά η συρροή όσων αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι μια μεγάλη οπισθοδρόμηση για την ανάπτυξη της ανθρωπότητας», επιμένει ο επικεφαλής της UNDP (rapport du Programme de l’ONU pour le développement).
Αυτή η οπισθοδρόμηση είναι σχεδόν καθολική, επηρεάζοντας περισσότερο από το 90% των χωρών του πλανήτη, ακόμα κι αν οι ανισότητες μεταξύ των χωρών είναι κατάφωρες. Στην κορυφή του καταλόγου εξακολουθούν να βρίσκονται η Ελβετία, η Νορβηγία και η Ισλανδία. Και στο κάτω μέρος αυτού, το Νότιο Σουδάν, και ακολουθούν το Τσαντ και ο Νίγηρας. Και ενώ ορισμένες χώρες αρχίζουν να ανακάμπτουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας, πολλές άλλες στη Λατινική Αμερική, την Υποσαχάρια Αφρική, τη Νότια Ασία ή την Καραϊβική δεν είχαν χρόνο να ανακάμψουν, και έρχονται αντιμέτωπες με μια νέα κρίση: ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Σκοτεινή προοπτική για το 2022
Με την επισιτιστική και ενεργειακή κρίση – που δεν έχουν συμπεριληφθεί στην έκθεση το 2021 δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία, ότι οι προοπτικές για το 2022 θα είναι ζοφερές, σημείωσε ο Achim Steiner.
Η οπισθοχώρηση του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πτώση του προσδόκιμου ζωής κατά περισσότερο από ενάμιση χρόνο μεταξύ 2019 και 2021 (71,4 έτη το 2021 έναντι 73 ετών το 2019), ενώ κάτω από φυσιολογικές συνθήκες κερδίζονται μερικοί μήνες γενικά κάθε χρόνο. «Παρά τη σημαντική ανάκαμψη της οικονομίας το 2021, το προσδόκιμο ζωής συνεχίζει να μειώνεται », σημείωσε ο συγγραφέας της έκθεσης Pedro Conceiçao σε συνέντευξη Τύπου, χαρακτηρίζοντας την πτώση ως «σοκ άνευ προηγουμένου». «Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξε μια διετή πτώση στο προσδόκιμο ζωής, σε άλλες χώρες η πτώση είναι ακόμη μεγαλύτερη» επισημαίνει.
Η έκθεση περιγράφει επίσης έναν κόσμο και έναν πληθυσμό διαταραγμένο από αυτές τις συσσωρευμένες κρίσεις και την «αβεβαιότητα» που απορρέει από αυτές. «Οι άνθρωποι έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους», « οι γείτονές μας μερικές φορές γίνονται η κύρια απειλή, είτε πρόκειται για τοπικές, είτε μεταξύ των εθνών απειλές. Και αυτό μας παραλύει », εκτιμάει ο Achim Steiner, φοβούμενος ότι όλες αυτές οι «απογοητεύσεις» θα οδηγήσουν κάποιους στο μονοπάτι των ακροτήτων και της βίας.
Άρα «δεν μπορούμε πλέον να συνεχίσουμε με τους κανόνες του παιχνιδιού του περασμένου αιώνα, που επικεντρώνονται στην οικονομική ανάπτυξη», υποστηρίζει. «Ο μετασχηματισμός που χρειαζόμαστε απαιτεί νέους δείκτες: χαμηλές εκπομπές άνθρακα, λιγότερη ανισότητα, περισσότερη βιωσιμότητα… ».
Η έκθεση ειδικότερα προτείνει την εστίαση σε τρεις τομείς: επενδύσεις ιδίως σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και προετοιμασία για μελλοντικές πανδημίες, ασφάλιση (συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής προστασίας) για την απορρόφηση σοκ και των κραδασμών και καινοτομίες για την ενίσχυση των ικανοτήτων αντιμετώπισης μελλοντικών κρίσεων.
Η UNDP ζητά επίσης να μην συνεχιστεί η πρόσφατη πτωτική τάση της αναπτυξιακής βοήθειας προς τις πιο ευάλωτες χώρες. Θα ήταν ένα «σοβαρό λάθος», που θα μείωνε «την ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε», επιμένει ο Achim Steiner. Τη στιγμή που «η κλιματική αλλαγή, η φτώχεια, το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, οι πανδημίες απαιτούν από εμάς να εργαστούμε μαζί, ως διεθνής κοινότητα».
Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΣΥΜΕΩΝ
